Aşırı Ekran Kullanımının Gözlerimize Etkisi

Mavi ışık nedir?

Görünen ışığın 380 ile 500 nm arası dalga boyundaki, mavi bileşeni yüksek enerjili görünür ışıktır.  Aslında mavi ışık çevremizde, her yerde var. Güneş’ten gelen ışık atmosferi geçerek bize ulaşır. Dalga boyları kısa ama enerjileri yüksek mavi renkli elektromanyetik dalgalar havadaki moleküllerle etkileşerek gökyüzünü maviye boyar.  İşte bu doğal mavi ışığı insan vücudu birçok biyolojik işlev için kullanır.

Mavi ışık nerelerde var?

Işık yayan diyotlardan (LEDler) ve Xenon ışınlarından enerji tasarruflu ampullere ve ekranlardan yayılan elektromanyetik radyasyona, hayatlarımızı daha iyi ve daha kolay hale getirmek için tasarlanmış olan tüm “yeni ışık kaynakları” yüksek oranda mavi ışık içerirler. 

Mavi ışığın faydaları nelerdir?

*Bilimsel çalışmalara göre mavi ışık vücut hormonlarını dengeleyerek biyolojik ritmimizi düzene sokar.

*Uyku ritmimizi ayarlar. İleri yaşta göz içi lensimizin saydamlığı azalır ve göze giren mavi ışığı bloke eder. Bu yüzden sirkadiyen ritmi bozulur ve yaşlandıkça uyku süresi kısalır.

*Gözümüzle algıladığımız mavi ışık aktif kaldığımız süreçte dikkatimizi üst seviyeye çıkarır ve çalışanlar için  iş kazalarının önlenmesine yardımcı olur. 

*Mavi ışık depresyonu önler. Özellikle kuzey ülkelerinde güneş ışığı kısa süreli olduğu için depresyon vakalarında artış görülür.

*Yenidoğan sarılığında mavi ışık ile olarak tanımlanan hastalıkta, karaciğerin aktif hale gelmesi ve kanda biriken toksik madde bilirubin seviyesinin dengelenmesi için, bebekler mavi ışıkla tedavi ediliyor. 

Cilt uzmanı doktorlar akne tedavisinde mavi ışığı kullanıyorlar

• Vücudumuzun vitamin üretiminde ve aktive edilmesinde mavi ışığın rolu büyük. Özellikle  D vitamini  eksikliği ışıkla ilgili. D vitamini güneşin UV-A ve mavi dalga boyundaki ışıkları vasıtasıyla vücudumuz tarafından üretiliyor.

Mavi ışığın göze etkileri 

• Göz yüzey tabakasında kuruluk,
• Konjunktivit ve kornea enfeksiyonu (keratit)
•  gözün kristal merceğinde saydamlık kaybı ( katarakt) 
•  özellikle de retinaya (maküler dejenerasyon) zarar verebilir.

Mavi ışığının sistemik  etkileri

Yeni nesil teknolojiyle üretilen akıllı telefon, tablet ve bilgisayar ekranlarından yayılan parlak mavi-mor ışık bilhassa geceleri daha zararlı. Karanlık ortamlardaki parlak mavi-mor ışık beynimizin kimyasını alt-üst ediyor. 

• Geceleri aşırı ekran kullanımı ile  mavi mor dalga ışığının aşırı uyarısı sonrası,  melatonin  salınımı baskılanır ve sirkadiyen ritmin bozulur. Buna bağlı da uyku bozukluğu gelişir.
• Aşırı ekran kullanımına bağlı beslenme bozukluğu , obezite,  insülin duyarlılığının artması, Tip 2 diyabet , hiperaktivite, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, depresyon, stres ve bağışıklık sisteminde zayıflama da tespit edilmiştir.

Ekran kullanımı ile göz kuruluğu ve refraksiyon kusuru nasıl oluşuyor?

• Parlak ekranın uyarıcı etkisi ile uzun süre ve mola vermeden bir ekrana odaklanan gözün kırpma sayısı %75 oranında düşer. Bu sebeple gerekli nemi sağlayamayan göz yorulup kurur. Özellikle karalık ortamda ekran faaliyetinde göz kuruluğu daha da artar.

 Çocuklarda ve genç erişkinlerde görülen aşırı ekran kullanımı astigmata, miyopiye yol açabiliyor. 

Sokağa oranla evde ekran başında  çok daha fazla vakit geçiren çocuklarda, gözün ileri derecede yakın faaliyette kullanımına bağlı olarak, miyop ve astigmat numaralarının daha yüksek olur.

GÖZLERİMİZİ EKRANIN ZARARLI ETKİSİNDEN KORUMANIN YOLLARI NELERDİR?

• Monitörlerin aşağıda konumlandırılması yoluyla ofis ortamında aşağıya bakışın teşvik edildiği durumlarda göz yüzeyinden sıvı buharlaşması daha küçük bir alandan olur, hem gözyaşı film tabakanın  kalınlığı artar. 
• Ancak monitörlerin aşağıya yerleştirilmesi esnasında, göz yüzeyinin korunması ile boynun aşırı öne eğilmesinin yaratacağı boyun, omuz ve kol problemleri arasında ince bir denge gözetilmesi gerektiği unutulmamalıdır. İdeal pozisyon göz hizasının 15-30 derece altıdır. 45 dereceyi geçmemelidir

• Ekran ışığını bulunduğunuz ortama ve saate göre otomatik olarak ayarlayan, ekran ışığını azaltan, zararlı ışıkları renk filtresinden geçiren uygulamaları indirip cihazlarınızda kullanabilirsiniz.
• Gözlerinizi zararlı mavi ışığın etkilerinden korumak için yapılması gereken en akıllıca şey geceleri elektronik cihazları ya hiç kullanmamak ya da daha dikkatli ve kısıtlı kullanmak.
• Zaman zaman ekrandan başınızı kaldırıp uzağa bakmanız,  gözlerinizi bir nebze de olsa rahatlatmaya ve dinlendirmeye yardımcı olabilir.
• Mavi ışığın zararlı dalga boyunu engelleyen  özel gözlük camlarından yararlanmak 
• Doktor kontrolünde  göz yaşı damlalarından  yaralanmak
• Bol Omega 3 içeren yiyecekler (balık, brokoli, ceviz)  tüketmek
•  Düzenli yaşam ve  uyku saatlerine riayet etmek 

Çocuklar Ekran Başında Ne Kadar Vakit Geçirmeli?

        Günümüzde ne yazık ki hepimiz , çocuklarımız da dahil  olmak üzere zorunlu  ekran kullanımına tabiyiz.  Dolayısıyla kaçınılmaz olarak bu süreci doğru yönetmemiz gerekir.  Aşağıdaki  tavsiyeler  kısmen de olsa , bu durumdan  korunmamızı sağlayabilir 

• Ekranlar karşısında geçirilen toplam süreden ziyade dinlenmeler arasındaki süreye dikkat etmemiz gerekli “En fazla 45 dakikada bir 15 dakikalık aralıklarla ekran başında vakit geçirilmesi doğru olacaktır. 
• Çocuğun yaşına göre farklı kısıtlamalar uygulamamız gereklidir. 

1-3 yaş arası pek uygun görülmemektedir 

3-6 yaş arası günde 1- 2 saat ekran kullanımı 

6-9 yaş arası günde  4 saat 

9 yaş üstüne de günde 6 saat sınırlaması uygun olacaktır.

Cicidoktorum diyor ki

Çocukların ekran karşısında geçirecekleri sağlıklı süre için formül: 

Oyun süresi/2 = Ekran süresi