Crush Sendromu nedir?

Öncelikle, bu başımıza gelen felaket için hepimize geçmiş olsun…

Depremde göçük altında kalmak, kasların ezilmesine, uzun süre sıkışma ve hareketsizliğe bağlı olarak doku zedelenmesi ve hatta dokularda ölümle gerçekleşen CRUSH(Ezilme) sendromu olarak adlandırılan bir duruma sebep olabilmektedir. Temel neden, hücre dışı sıvının kaslarda aşırı derecede birikmesidir. Bu durum hücre içi ve hücre dışı sıvı kompartmanlarında dengesizliğe, sodyum, potasyum gibi elektrolitlerin yer değiştirmesine neden olur. Bu nedenle potasyum düşüklüğü veya yüksekliği, hücrelerde asit fazlalığı meydana gelir; sıvının yer değiştirmesine bağlı hücreler susuz kaldığı için dolaşım sistemi etkilenir ve şok gelişebilir. Parçalanan kasların myoglobin adlı parçası idrarla atılır. Bu atım çok fazla olursa böbrek tübülleri tıkanır ve akut böbrek yetmezliği denen çoğunlukla en belirgin tedavisi diyaliz olan bir durum gelişir ki bu yerine getirilemezse ne yazık ki ölüm olabilir. 

Göçük altından çıkan kişilerde idrar takibi çok önemli

CRUSH sendromunun olma olasılığı göz önünde bulundurularak, göçükten çıkarılan kişilerin çok yavaş, hatta kademeli olarak çıkarılması olası bir emboli yani pıhtı olasılığı açısından da çok önemlidir. Kişilerin çıkarıldığında idrar çıkışının olup olmadığını sormak gerekir. Bilinmiyorsa sonda ile mesanede idrar olup olmadığına bakılmalıdır. 120 saatten sonra enkazdan çıkarılmış, ağızdan alamayacak, şuur kaybı olan depremzedelere mutlaka serum takılmalıdır. 

Kışın gerçekleşen depremlerde Hipotermi riski de var

Bu depremin bir özelliği de soğuk havada meydana gelmiş olmasıdır. Bunun hem avantajı, hem dezavantajı bulunmaktadır. HİPOTERMİ yine çok fazla karşınıza çıkan bir terimdir. Hipotermi vücut ısının 36 C nin altında olmasıdır. Bu durum ortam ısısı nedeniyle olabileceği gibi, enfeksiyonlar sırasında da görülebilir. Deprem esnasında dış hava düşüklüğü, kişinin hareketsiz kalması bu durumun gelişmesine katkıda bulunur. Hipotermi, dışarıda bulunan ancak barınma sorunu yaşayan kişilerde de görülebilecek baş edilmesi gereken diğer bir durumdur. Göçük altından çıkarılan depremzedelerin hemen ısıtılması, önce başlarından başlayarak, daha sonra tüm vücut battaniyeler, sıcak ve kuru kıyafetlerle ısıtılmalıdır. Isıtıcı daha sonra kullanılmalıdır. Bu nedenle, olması gereken ısıda barınma imkanının sağlanması çok önemlidir. Bölgelere termik ısıtıcılı uyku tulumları, ısıtıcılı çadırlar, mümkün olduğunca doğru barınacak yerler hızla sağlanmalıdır. 

Deprem sonrası toplum sağlığı açısından ne riskler var?

Bu bölgelerdeki su ihtiyacı gitgide daha önemli duruma gelmektedir. Artık depremde enkaz altındaki vefat eden kişi sayısı artmaktadır. Kemirgenlerin ortaya çıkması, beslenememiş olan köpeklerin ölmüş kişilerin uzuvlarını koparması hem psikolojik hem de salgın hastalıklar açısından toplumu etkileyecektir.

Bölgedeki çöplerin ağızlarının kapatılması, bölgeden hızla uzaklaştırılıp imha edilmesi önemlidir. Bölgede temiz içme suyu bulunması elzemdir. Suların kontrolden geçirilip hızla bölgeye ulaşması için gereken yapılmalıdır. Aksi takdirde kolera, veba salgınları gelişebilir. İshaller, kusmalar, besin zehirlenmeleri vakalarıyla karşılaşmak kaçınılmaz olur. Bu hastalıklarda çok ciddi sıvı ve elektrolit kayıpları yaşanır. Kolera vakalarında günlük 12 litreye varan sıvı kayıpları görülebilir. Özellikle çocuk ve yaşlı hastalar bu nedenle kaybedilebilir.

Deprem bölgesinde aşılar ve maske önem kazanıyor

Bunun yanı sıra kapalı ortamda, kalabalıkta bulunmaktan dolayı İnfluenza, COVID-19, RSV, Adenovirus, bakteriyel üst ve alt solunum yolu hastalıkları sıkça görülebilir. Burada maske kullanmak koruyucu olabilir. 

Ayrıca basıya bağlı, amputasyona kadar gidip uzuvlarını kaybeden kişiler olabilmektedir. Zamanında yaralara müdahale edememek bu riski artırır. Enfeksiyon kapan yaralarda bu risk 10 kat artar. Yara temizliği için ilk ihtiyaç sudur. Yaranın su ve sabunla yıkanması tetanoz ve kuduz hastalığı açısından korunmada ilk kuraldır. Tetanoz ve kuduz olasılığı açısından aşı yapılmalıdır. Bölgede özellikle yaşlı kişilere pnömokok(zatürre), İnfluenza, COVID aşıları hızla tamamlanmalıdır. 

Depremde hasar alan alanlar insanlara çeşitli zararlar verebilir. Bu zararları önlemek ya da en aza indirmek için gerçekten elimizden gelebilecek önlemler var… Bunları bilirsek her zaman daha güçlü oluruz. Çünkü bilgi güçtür. 

cici doktorum diyor ki…

Depremden korunmak için bilgi ile kendinizi güçlendirin.