İnsülin Direnci Nedir?

Son yıllarda biz hekimler, insülin direncinden oldukça sık bahseder olduk. Poliklinik hastalarımı değerlendirirken ben de sıklıkla ‘’ insülin direnciniz var’’ demekteyim. Bu yazıda, sıklıkla kullanılan bu tanımın hastaya ne ifade etmesi gerektiği konusunda bilgi vermek istedim.

Nedir Bu İnsülin Hormonu?

İnsülin hormonu bulunuşu sağlık alanında çığır açmıştır. Pankreastan üretilip, depolanan ve öncelikle kandaki şeker düzeyine göre dolaşıma salınan, metabolizmayı düzenlemede görevli olan temel hormonlardandır. İnsülin direnci tanımı, vücutta üretilen ya da dışarıdan vücuda verilen insüline karşı dokuların olması gereken- beklenen biyolojik yanıtı verememesi durumudur. Bu cevapsızlık durumunun pek çok sistemi etkileyen sonuçları vardır.

İnsülin Hormonunun Görevi Nedir?

Sağlıklı çalışan bir metabolizma kan şekerini 70 ile 100 mg/dl arasında tutmalıdır. Bu değerler oldukça kıymetlidir. Çünkü ancak bu aralıkta pek çok doku glikozu kullanarak çalışmaya devam eder ve zarar görmez. Yemek sonrası ilk 2 saatte yükselen kan şekerinin pankreas hücrelerini uyarması sonucu depolanmış insülin hormonu dengeli olarak dolaşıma salınır ve aynı zamanda yeni insülin üretimi de uyarılmış olur. Dolaşımdaki insülin dokulardaki reseptörleri uyararak yine dolaşımdaki glikozun hücre içine alınıp kullanılmasını sağlar. Böylelikle normal büyüme, gelişme, yağ protein sentezi, depolanması, glikojen üretimi sağlanmış olur. İnsülinin bu etkileri salınan miktara, salınım hızına ve dolaşımda kalma süresine göre değişkenlik gösterir. Normal insülin seviyesine beklenen cevap alınamadığından dolaşımdaki insülin düzeyi gittikçe artar ve daha uzun süre dolaşımda kalır. İnsülinin beklenilen görevi yapabilmesi için hücre yüzeyinde kendisi ile uyumlu reseptör dediğimiz alıcılara bağlanması, böylelikle hücre içine alınıp görev yapması gerekir. Reseptörlerin en fazla yerleşim gösterdiği dokular; yağ, kas ve karaciğer dokusudur. Bu organların sağlıklı çalışması insülin direncinin düzeltilmesinde oldukça önemlidir. Diyabet mellitus tip 2 nin olduğu ailelerde genetik yatkınlık, yağ dokusu arttığı için obezite, kas fonksiyonları azaldığı için hareketsiz yaşam,  yaşlılık toplumda sıklıkla insülin direncinin oluşmasına neden olur.

İnsülin Direncinin Riskleri Nelerdir?

İnsülin direnci, tip 2 diyabet mellitus , damar sertliği dolayısıyla hipertansiyon, kalp ve beyin damar hastalıkları gelişiminde yüksek risk oluşturur. Dolaşımdaki yüksek insülin düzeyleri, kan şekeri normal olması halinde dahi kalp büyümesi, damar iç tabakasının kalınlaşması nedeni ile kroner arter hastalığı ile paralel seyreder. Kalın bağırsak, meme,  endometrium(rahim) kanseri sıklığı insülin direncinde artar. Obezite insülin direnci yapar, insülin direnci obezite yapmaz.

İnsülin Direnci Tanısı Nasıl Konur?

İnsülin direnci tanısı klinik pratikte HOMA-IR (Homeostasis model assessment) değeri ile konulur. Metabolik Sendrom tanısı alan hastalarda insülin direnci olduğu kabul edilir. 

Metabolik hastalık (İnsülin Direnci) tanısı için aşağıdaki maddelerin iki tanesinin var olması gerekmektedir: 

*Abdominal Obezite(bel çevresinin kadınlarda 88 cm- erkeklerde 102 cm üzerinde olması) , 

*Hipertansiyon,

*Kan yağlarında bozukluk (trigliseridin 150 mg/dl üzerinde- HDL kolesterolün kadınlarda 50mg/dl, 

erkeklerde 40 mg/dl altında olması),

*PCO(polikistik over sendromu),  akantozis nigrikans(ciltte koyulaşma ile seyreden cilt hastalığı) varlığı insülin direnci ile birlikte seyreder.

İnsülin Direnci Varsa Ne yapılmalı?

İnsülin direnci çocukluk yaş grubu itibari ile ciddi ve yaygın bir sağlık problemi halini almıştır. Hastalığın tedavisinde ilaç kullanımı, yaşam şekli değişikliği ve cerrahi tedavi kullanılmaktadır. Yaşam şekli değişikliğinde uygun çeşit ve uygun miktarda kalorinin alınması ile obezitenin engellenmesi, egzersizle desteklenmesi esastır. Kılavuzlarda insülin direncini kırıp, diyabet gelişimini %31 oranında azaltan tek ilaç metformindir.Uygun hasta gruplarında, uygun dozda kullanımı hastanın hekimi tarafından planlanmalıdır. Obezite ile dolayısıyla insülin direnci ile mücadelede bariatrik cerrahi de son zamanlarda sıklıkla kullanılmaktadır.

İnsülin direnci gelişiminin engellenmesi sağlıklı ve uzun yaşam için oldukça önemlidir.

Cici doktorum diyor ki…

Dikkat! Türkiye’de çocuklarda metabolik sendrom sıklığı erkeklerde. %9.1, kızlarda %3.7 olarak saptanmıştır.