Aşı Sırası Sende

Mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyon hastalıklarına karşı korunmada bağışıklama en etkili en güvenilir ve en kolay yollardan biridir. Covid-19 pandemi süreci bu gerçeği bir kez daha ortaya koymuştur. Her ülkenin coğrafi konumuna, yaşam koşullarına göre enfeksiyon hastalıklarının görülme sıklığı ve mikroorganizma çeşitliliği farklıdır. Bu sebeple her ülkenin aşılama –bağışıklama politikaları birbirinden farklıdır. Son yıllardaki savaşlar, doğal afetler, iklim değişiklikleri, siyasi, ekonomik, turistik sebepler insanların farklı coğrafyalara kalıcı ya da geçici olarak göçüne neden olmuştur. Bu durum aşılanmamış, bağışıklığı yetersiz insanlardan kaynaklanan öncesinde nadir görülen enfeksiyon hastalıklarının tekrar sıklıkla görülmesine ve toplum sağlığı açısından yeniden tehdit oluşturmasına neden olmuştur. Son zamanlarda adeta moda olan aşı kararsızlığı- karşıtlığı da bu tehdide destek olan diğer bir faktördür.

Aşılar sadece çocuk yaş grubuna uygulanmaz!

Dünya Sağlık Örgütünün önerdiği ve ülkelerin uyguladığı aşılama-bağışıklama politikaları sayesinde çiçek hastalığı gibi birçok hastalık elimine edilmiştir. Bağışıklama denildiğinde ilk akla gelen çocuk yaş grubudur, ancak yetişkinlerde de aşılama oldukça önemlidir. Dünyada gittikçe artan yaşlı grup enfeksiyon hastalıklarına oldukça duyarlı olup ölüm oranları oldukça yüksektir. Dolayısıyla çocuk yaş grubunda başlanan bağışıklamanın devamı ve erişkinler için risk oluşturan diğer enfeksiyon hastalıklarının toplum için tehdit oluşturmaması açısından aşılamanın devam etmesi önemlidir. Hedef yaşam boyu bağışıklamanın sağlanmasıdır. Bu sebeple ülkemizde ilgili sağlık dernekleri ve sağlık bakanlığının birlikte oluşturduğu erişkin bağışıklama rehberi mevcuttur.

Erişkin Yaş Grubunda Yapılması Gereken Aşılar Şunlardır:

1. DBT(difteri-boğmaca-tetanoz) Aşısı

Bu üçlü aşı çocukluk yaş grubundaki aşılama grubundadır. En son 13 yaşında yapılarak çocukluk aşılama programı tamamlanmaktadır. Sonrasında bağışıklığın devam etmesi için 10 yılda bir rapel uygulaması yapılarak devam edilmelidir. Ülkemizde erler ve gebeler için aşı uygulaması vardır. Çocukluk döneminde aşıları tamamlanmamış erişkinler için aşı sıklığı farklıdır.

2. Mevsimsel Grip (influenza )Aşısı

İnfluenza grubu virüsler A-B ve C olarak üç türdür. İnfluenza A mevsimsel yaygın ve pandemi boyutunda salgınlara, influenza B mevsimsel salgılara, İnfluenza C ise tekli vakalara neden olmaktadır. İnfluenza her yıl yaptığı mevsimsel salgınlar ve salgınların sonucu olarak sağlık kurumlarında iş yükünün artmasına, çalışma hayatı ve okullardaki eğitimin engellenmesine, hastanede yatışın artmasına ve risk gruplarında can kaybına neden olmaktadır. Bu sebeple her yıl gündeme gelmektedir. Hastalık kalıcı bağışıklık oluşturmadığından tekrarlayan enfeksiyonlara neden olmaktadır. Enfeksiyonun geniş kitlelere bulaşması virüste yeni mutasyonlar meydana gelmesine sebep olup virüsün daha tehlikeli bir hal almasının önünü açmaktadır. Bu sebeple grip aşısı özellikle hastalığın ağır seyredeceği düşünülen risk grubuna her yıl eylül ayı ortası ile ekim ayı sonu arasında uygulanmaktadır.

3. Pnömokok (zatürre) Aşısı

Pnömoni ve diğer bulaşıcı solunum yolu enfeksiyonları ölüme yol açma açısından ön sıralardadır. Streptococcus Pneumoniae isimli bakteri zatürre, menenjit ve sinüzitin toplumda en sık rastlanılan bakteriyel nedenidir. 65 yaş üzeri erişkin ve 2 yaş altı çocuklarda oldukça ağır seyretmektedir. Ülkemizde konjuge ve polisakkarit olan iki farklı tip aşı vardır. Hangi hastaya, hangi tip aşının hangi sıklıkla yapılacağı, hastanın yaşına ve daha önce aşılama yaptırıp yaptırmadığına göre hekimi tarafından belirlenmelidir.

4. Hepatit Aşıları

Hepatit A virüsü fekal oral yolla kişiden kişiye temas veya kontamine yiyecek içecek ile bulaşmaktadır. Çocukluk aşılama programında uygulanmaktadır. Uygulanmamış yetişkinlere test yapılarak antikor cevabı olmayan yetişkinlerin aşılanması önerilmektedir. Hepatit B virüsü kan yolu ve vücut salgılarında varlığı nedeni ile sıklıkla cinsel yolla bulaşan, kronik karaciğer hastalığı ve karaciğer kanserine neden olan bir enfeksiyondur. Antikor cevabı olmayan yetişkinlerin aşılanması önerilmektedir.

5. Suçiçeği (varicella zoster) Aşısı

Suçiçeği enfeksiyonu geçirmemiş ya da çocukluk dönemindeki aşılama sonrası kalıcı antikor cevabı olmamış tüm yetişkinler aşılanabilir.

6. Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak (MMR) Aşıları

Bu hastalıkları geçirmeyen veya aşılanıp kalıcı antikor cevapları olmayan hastalar aşılanmalıdır.

7. Meningokok (menenjit) Aşıları

Menenjit etkeni olan bakteri için kullanılmaktadır. Neisseria Meningitidis isimli bakteri çocuklar öncelikli olmakla birlikte her yaş grubunda etkendir ve ağır seyirli klinik oluşturmaktadır. Geniş çaplı salgınlardan sorumlu olup aynı zamanda hastalığın taşıyıcılığı da mevcuttur.

8. Human Papilloma Virüs (HPV) Aşısı

İnsanların %85 i hayatlarının bir döneminde HPV ile karşılaşmaktadır. HPV rahim ağzı kanseri, anal bölge kanseri, penil kanserler, baş boyun kanserleri ve genital siğillere neden olmaktadır. Her yıl dünya çapında kadın ve erkeklerde HPV ilişkili 690 bin kanser olgusu görülmektedir. HPV aşısı erkek ve kadınlara yaş gruplarına göre farklı sıklıkta uygulanmaktadır.

9. COVİD-19 Aşısı

Son dönemde dünyada en çok konuşulan ve en hızlı geliştirilen aşı gruplarıdır. Farklı yapı ve etkinlikte aşılardır.  Cronovac – Türkovac isimli aşılar inaktif virüs aşısıdır. Moderna, BioNTech ilk onay alan m-RNA  aşılarıdır. Son 3 yıl içinde dünyada yaygın olarak kullanılmış ve hastalığı önlemede %90 üzerinde başarı bulunmuştur. Covid-19 enfeksiyonunda gelişen mutasyonlar nedeni ile etkili aşı üretme çalışmaları devam etmektedir.

Erişkin dönemde aşılama gerektiren özel durumlar:

• Onkolojik tedavi gören, 
• Organ nakli olan, 
• HIV enfeksiyonu taşıyan,
• Gebe olan ya da olmayı planlayan, 
• Farklı bölgelere seyahate çıkacak olan, 
• 65 yaş üzerinde olan, 
• Romatizmal hastalığı olup bağışıklığı etkileyen ilaçlar kullanan gibi pek çok farklı hastalık grubunda erişkinlerde farklı aşılama planı yapılıp uygulanmaktadır. 

Kişinin işine yaşam ortamına göre riskleri belirlenip aşı öncelikleri değişmektedir. Çocukluk çağındaki gibi her birey için standart aşı uygulama planı yoktur durum kişinin bireysel değerlendirilmesi ve bağışıklanma planının oluşturulmasını gerekmektedir.

Cici doktorum diyor ki…

Ergenlik döneminde yurt ve kampüslere yerleşmeden önce çocuklarınızın aşılarını kontrol etmeyi unutmayın.