COVID Aşıları ve Elimizdeki Son Veriler

Aşıların FDA tarafından acil kullanıma sunulması ile birlikte Dünya’nın dört bir yanındaki halk sağlığı yetkilileri, Covid-19 ile savaşmak için bugüne kadarki en büyük aşılama programını uygulamak için harekete geçti. Özellikle bazı ülkeler aşılamaya hızlı bir başlangıç yaptı.

Aşıların FDA tarafından acil kullanıma sunulması ile birlikte Dünya’nın dört bir yanındaki halk sağlığı yetkilileri, Covid-19 ile savaşmak için bugüne kadarki en büyük aşılama programını uygulamak için harekete geçti. Özellikle bazı ülkeler aşılamaya hızlı bir başlangıç ​​yaptı.

İlk Covid-19 aşısı Aralık 2020’de Birleşik Krallık’ta uygulandı Ocak ayının sonunda İsrail, ilk dozla 3 milyon kişiyi başarıyla aşıladı. İsrail aşı sayılarıyla bir adım önde ama birçok ülke aşılamaları hızlandırarak yeni vakalar ve ölüm oranlarıyla mücadele etmeye çalışıyor.

3 Mayıs 2021 itibari ile aşılama programına katılan 114 ülke var, global olarak uygulanan aşı dozu 1.087.965.389, Dünyada tam aşılanma sayısı 251.874.844, Tüm Dünya’da nüfusun %3’ü aşılanabildi, % 0.9 u tam doz aşısını oldu.

Sürü Bağışıklığı Nedir?

“Sürü Bağışıklığı, bir topluluğun aşılama veya enfeksiyonla bağışıklık kazanması ve nüfusun tamamının bu bulaşıcı hastalığa karşı dolaylı korunmasıdır.”Covid-19 salgınının bitebilmesi için gereken sürü bağışıklık oranı %60-70’tir, ama virüsün yeni varyantları daha bulaşıcıysa bu oran yükselebilir. Son araştırmalar, aşılanması gereken nüfus oranının %69-93 arasında değiştiğini öne sürmektedir. Salgını sona erdirmek için dünyanın büyük bir kısmının virüse karşı bağışıklık kazanması yani aşılanması gerekmektedir.

FDA onayı alan veya almayan COVİD aşıları

BioNTech (Pfizer) aşısı:  31 Aralık’ta FDA tarafından acil kullanım onayı alan ilk aşıdır.

mRNA aşısıdır. 

21 gün arayla iki doz önerilir.

Ancak aşıyı bazı ülkeler daha fazla kişiyi aşılamak için tek doz kullanmaya başladı.

Koruyuculuk:  Faz 3 sonuçlarına göre 43.448 katılımcıda %95 etkili olduğu gösterildi.

İngiltere’de tek doz aşılanan sağlık çalışanlarında hastaneye yatış oranlarında %75 oranlarında düşüş gözlenmiştir.

İsrail’de sağlık çalışanları arasında %92 antikor oluşumu tespit edildi.

65 yaş üstünde yetişkinlerde iki doz aşı sonrası hastaneye yatışı %94 önledi.

Daha önce COVID-19 geçirenlerde tek dozun yeterli olduğu açıklanmıştır.

Bulaştırıcılık; Asemptomatik vakalarda bulaştırıcılığın %93.7 ve semptomatik vakalarda bulaşı % 89.4 azaltıyor. 

Varyantlara etkisi: İngiltere varyantı olarak bilinen B.1.1.7 varyantına karşı etkili iken Güney Afrika (B.1.351) varyantına karşı yaklaşık 2/3 oranda daha az etkili olduğu bulunmuştur.

Moderna aşısı;  Aralık’ta FDA tarafından acil kullanım onayı aldı.

mRNA aşısıdır.

28 gün arayla alınan iki dozluk önerilir.

Koruyuculuk:  Faz 3 verilerinde 30.000 katılımcının katıldığı çalışmada etkinliği %94.1 olarak açıklandı.

İki doz aşı sonrası etkinliğin en az 6 ay devam ettiği açıklandı.

Daha önce COVID-19 geçirenlerde tek dozun yeterli olduğu bildirildi.

Varyantlara etkisi: Kaliforniya menşeli bir varyanta karşı etkili olabileceği, ancak Güney Afrika menşeli varyanta karşı daha az etkili olduğu açıklandı.

AstraZeneca aşısı:, Adenovirüsü ile geliştirilen bir vektör aşısıdır.

Aşı, 4-12 hafta arayla iki doz halinde uygulanır.

Koruyuculuk: Faz 3 verilerinde 32.000’den fazla kişide ile yapılan çalışmada COVID-19’u %79 önlediği açıklandı

Ağır hastalıklara ve hastaneye yatışa karşı %76 koruyucu olarak bildirildi.

İki standart doz ile aşı etkinliği %90.

İlk dozdan 28-34 gün sonra hastaneye yatışları %94 oranında azalttığı gösterildi.

Varyantlara etki B.1.1.7 varyantına (İngiliz varyantı) orijinal virüs kadar etkili. Ama Güney Afrika (B.1.351) varyantına karşı etkili olmadığı gösterildi.

Sputnik V; Heterolojik rekombinant adenovirüs (rAd) tabanlı bir aşıdır.

21 gün arayla iki doz halinde uygulanır.

Koruyuculuk: Faz 3 ara verilerinde 21977 katılımcının sonuçlarına göre,aşının etkinliği %91.6’dır.

Rusya’da birden fazla merkezde yaklaşık 40.000 katılımcının katıldığı 3. Aşama çalışması sürmektedir.

Aşının “Sputnik-Light” adı verilen tek doz versiyonu şu anda Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Gana’da test edilmektedir.

Johnson & Johnson (Janssen); AdVac ve PER.C6 sistemlerini kullanarak geliştirilen tek dozluk bir aşıdır.

Koruyuculuk: Faz 3 verilerine göre 43.783 katılımcıdan elde edilen sonuçlar aşının %66 etkili olduğunu gösterdi.

Orta veya şiddetli hastalıklara karşı %72,  koruma sağladığı açıklandı.

Asemptomatik bulaştırıcılığı %74 oranında azalttığı iddia ediliyor.

Yan etki:

Sinovac/CoronaVac, İnaktive edilmiş bir aşıdır.

Aşı 14-28 gün arayla iki doz halinde uygulanır.

Koruyuculuk:  3. Faz çalışmaları Brezilya, Türkiye ve Endonezya’da yapıldı.

Aşının etkinliğinde klinik çalışmalarda farklılıklar vardır. Başlangıçta %78 olan Brezilya etkinlik sonuçları, hafif enfeksiyonlu hastalar dahil edildikten sonra % 50.4’e revize edilmiştir.

Türkiye’deki yetkililere göre aşının etkinliği %91,25 idi. Ancak son analizde etkinlik %83,5’e düşürüldü.

Aşının gerçek hayat verileri henüz açıklanmamıştır ama Ankara Düzen Laboratuvarında bizim takip ettiğimiz sağlık çalışanlarında aşı sonra antikor gelişimini % 100 olarak tespit ettik. Aşı takiben 2. Aydan sonra temas öyküsü ve semptom varlığı nedeni ile PCR çalışan 6 personelimiz pozitif bulunmuştur. Bu hastalarda enfeksiyon hafif semptomlarla seyretmiştir.

Varyantlara etki: Brezilya P.1 varyantına karşı etkili değildir.

B.1.1.7 (İngiliz varyantı) varyantına karşı etkili olduğu, ancak B.1.351 varyantına karşı daha az etkili olabileceği gösterilmiştir.

Aşıların yan etkileri

En yaygın yan etkiler, enjeksiyon bölgesinde ağrı, baş ağrısı, grip benzeri semptomlar, ateş ve yorgunluk.

Daha az görülen yan etkiler kalp hızında artma, tüm vücut ağrıları, nefes almada zorluk, eklem ağrısı, titreme ve uyuşukluktur.

Nadir görülen yan etkiler arasında yüz felci ve lenf düğümlerinde şişlik ve hassasiyet bulunur. Grip benzeri semptomlar 60 yaşın altındakiler arasında daha yaygın, enjeksiyon yerinde ağrı ise 60 yaş ve üstünde daha sıktır.

Astra zeneca aşısında Mart 2021’de, hastalar aşılandıktan sonra kan pıhtılaşma sorunları ve trombotik olaylarla ilgili raporlar gelmeye başladı. Ancak sonra DSÖ, aşının güvenliğini ve etkinliğini teyit eden açıklamalar yayınladı. Kanada, Fransa, Almanya, Hollanda, İsveç ve Avustralya gibi bazı ülkeler aşının kullanımını yeniden başlatırken diğerleri yaşa göre kullanımını kısıtladılar.

Johnson & Johnsonaşısında Nisan 2021’de, aşıdan sonra çok nadir vakada (6,8 milyon aşılanmış kişiden 6 vaka) gözlenen serebral tromboz ve trombositopeniile ilgili raporlar oldu. Güney Afrika, İsveç ve Fransa dahil olmak üzere bazı ülkeler aşılamayı tek tek duraklatmaya karar verdi.

Cicidoktorum diyor ki…

Biontech aşısı 12-15 yaş arasındaki çocuklarda da FDA onayı aldı.