İştah Hormonal Bir Durum Mudur?

İştah, yeme dürtüsünü ve bu dürtü sonucu yemek yemeyi içinde barındıran bir terimdir. Tüm yaş grubundaki insanlar için iştahın eksikliği yada fazlalığı ciddi sağlık problemlerinin nedeni olabilir.

İştah, yeme dürtüsünü ve bu dürtü sonucu yemek yemeyi içinde barındıran bir terimdir. Tüm yaş grubundaki insanlar için iştahın eksikliği yada fazlalığı ciddi sağlık problemlerinin nedeni olabilir.

Açlık ve iştahı birbirine karıştırmamak gerekir.

Açlık fizyolojik, iştah ise psikolojik bir olgudur.

Açlık hissi olmadan da yemek yeme mümkündür. Tüm dünyada artan obezite oranlarını düşününce iştahın açlıkla paralel gitmesi ve kontrol edilebilir olması önemlidir.

Yemek yemeye başlamada etkili olan faktörler şunlardır: 

*Öğrenilmiş davranışlar,

*Vücuttan gelen uyarılar,

*Psikolojik etkenler,

*Gıdanın kokusu, görünümü, lezzeti

*Sosyal ortam.

HİPOTALAMUSUN İŞTAH ÜZERİNE ETKİSİ:

Beyinde yer alan hipotalamus, açlık ve tokluk dolayısıyla vücut ağırlığının belirlenmesinde temel yerdir. Hipotalamusun bir bölgesi (ventromedial  bölgesi) tokluk, bir bölgesi (lateral  bölgesi)  ise açlık  hissini   düzenler. Bu düzenlemede spesifik nöropeptidler ve sinyal yolakları kullanılır. Olay oldukça karmaşık ve komplekstir.

MİDE-BAĞIRSAK SİSTEMİNİN İŞTAH ÜZERİNE ETKİLERİ:

Mide-bağırsak sistemi, alınan besinlerin ilk etkileşim yeri olup, beyne giden sinyallerin çoğundan sorumludur. Enerji dengesinin sürdürülmesinde bu etkileşim hayati önem taşır. Mide-bağırsak kaynaklı sinyaller doygunluk sinyalleridir, enerji alımını azaltırlar. Aynı zamanda enerji harcamasını arttırırlar.

Sindirim sistemi ve beyin iletişimi üç ana yolla olur; 

–  Sinirsel uyarılar (vagus siniriyle)

–  Sindirim sistemi hormonları

–  Sitokinlerce taşınan immun uyaranlar.

İŞTAHI ETKİLEYEN HORMONLAR

Doygunluk   durumunda mide  duvarının  gerilmesi  ile  başlayan  ve  sindirimin  diğer  basamaklarında  salgılanan leptin, PYY3-36, gastrin, sekretin, insülin, somatostatin, kolesistokinin, glukogon benzeri peptid 1, noropeptid  Y  gibi  maddeler beyni  uyararak tokluk hissi oluşumunu sağlayan hormonlardır.

Açlık hissi midede başlamaz. Kandaki şeker düzeyinin düşmesi ve sonrasında serbest yağ asitlerinin düzeyinin artması ile glukagon ve kortizon hormon düzeyleri artmaya baslar ve acıkma hissi oluşur.

Bilinmelidir ki, bahsettiğimiz hormonlar ve maddeler beyinde pek çok farklı sebeple artıp azabilmektedir. Psikolojik durumumuzla paralel olarak değişen serotonin ve dopamin gibi maddeler bu değişime sebep olabilmektedir. Bu durum da yeme dürtümüzde dolayısıyla iştahımızda dalgalanmalara neden olmaktadır.

Cicidoktorum diyor ki…

Açlık mı? İştah mı?
Ayrımını yapıp hormonların oyununa gelmeyin.