Çocuk Oto Koltukları

Çocuk oto koltuğunun tarihi gelişimi

Carl Benz’ in otomobilin patentini alması üzerinden yaklaşık 136 yıl geçti. Atsız araba o yıllarda insanlara hiç cazip gelmedi. Ta ki Bertha Benz’ in kimsenin cesaret edemediği seyahati yapıncaya kadar. 1888 yılının Ağustos ayında sıcak bir günde beş çocuk annesi Bertha iki oğlunu alarak Mannheim’ dan   Pforzheim’ a yaklaşık 100 kilometre yolu bu araçla kat ederek dünya tarihini değiştirdi. 

Elbette otomobilin yayılması uzun yıllar aldı. Kadınların otomobil kullanmaları ise biraz daha fazla sürdü. Çocuklu kadınların otomobille seyahat etmeye başlamaları ile beraber çocukların nasıl taşınacağı konusu ciddi bir sorun yarattı. Çünkü 1930’ lara geldiğimizde emniyet kemerleri bile henüz ortada yoktu. İlk olarak çocuk koltuğu olarak adlandırılan aparatlar koltuk başlıklarına asılan kutulardan ibaretti. 1933 yılına geldiğimizde Bunny Bear Company isimli şirket arka koltuklarda kullanılacak bir koltuğu piyasaya sürdü. 1940’ larda ise çocukların ön camdan etrafı daha iyi görebilmeleri için ön koltuklara takılan bir koltuk ürettiler. 1960’ lara gelindiğinde çocuk koltukları daha ciddiye alınmaya başladı. Amerikalı iki kişi bu yıllarda iki farklı koltuğu kullanıma sundu. Bunlar toka ile koltuğa bağlanıyordu ve çocukları daha güvenli taşımayı sağlıyordu. Briton Jean Ames’ in  Y şeklinde bir askıya sahip arkaya dönük yaptığı koltuk günümüz çocuk koltuklarının yapı taşı oldu. Çocuk koltuğuna otomobil firmaları da kayıtsız kalamadı ve Ford 1968 yılında çocukların plastik bir kabinin içerisine girip emniyet kemeri ile bağlandığı koltuğu piyasaya sürdü. General Motors firması ise Ford’ a cevap olarak günümüz koltuklarına çok benzeyen bebekler ve çocuklar için ayrı ayrı üretilen koltukları tanıttı. 

1970’ lere gelindiğinde halihazırda çocukların otomobillerde nasıl seyahat edeceklerine dair bir kural dünyanın hiçbir yerinde yoktu. İlk standart 1971 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ nde Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği Yönetimi tarafından getirildi. Bu standart çocuk koltuklarının bir kemerle bağlanması gerektiğini ancak çarpışma testinin gerekmediği söylüyordu. 1985 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ nde tüm eyaletlerde çocuk koltuğu yasası kabul edildi. 2000 yılında gelindiğinde çocuk koltuğu hem güvenlik hem de konfor açısından oldukça iyi bir noktaya gelmişti. Üçüncü şirketler tarafından da testleri aktif olarak yapılmaya başlamış ve bu testler halka açık hale gelmişti. Bu da üreticileri daha iyi olmaya zorlayan en önemli etkenlerden birisi oldu. 

Ülkemizdeki çocuk koltuğu ile kanunları ne zaman yürürlüğe girdi?

Ülkemizde ise otomobilin yaygınlaşması geç olduğu için çocuk koltuğu standartları ve kullanımı gelişmiş ülkelere göre çok daha geç gerçekleşti. Ancak 2010 yılı haziran ayında çocuk koltuğu kullanımı zorunlu hale geldi. Ancak tam istatistik verilmese de ülkemizde çocuk koltuğu kullanımı ne yazık ki oldukça düşük seviyede.

Neden çocuk koltuğu kullanmalıyız?

Otomobille seyir halindeyken yapılan hız otomobilin içerisinde bulunan her şeyin de hızıdır. Yani siz 100 km/s hızla seyrediyorsanız otomobilin içerindeki yolcular, çanta veya aklınıza ne gelirse 100 km/s hızla ilerliyor demektir. Ani yapılan manevra, fren veya olası bir kaza sırasında otomobille beraber içerisindekiler de olan hızla savrulurlar. Aracın savrulmasını elektronik sistemler engellerken araç içinde bulunanların savrulmasını pasif güvenlik donanımı olan emniyet kemeri engeller. Bu nedenle öncelikle aracınızı hareket ettirmeden önce tüm koltuklarda mutlaka emniyet kemerlerinin takılı olduğunda emin olmanız gereklidir. Bu öncelikle bir yere savrulmanızı ve çarpmanızı engelleyecektir. İnsan vücudu çok dayanıklı olmadığı için bir çarpışma gerçekleştiğinde çok ciddi zarar görülmesi oldukça kolaydır. 

Bebekler veya çocuklar ise erişkinlerin kullandığı koltukları ve kemerleri kullanamazlar çünkü onlara göre tasarlanmamışlardır. Ayrıca çocuklar belli bir yaşa gelinceye kadar iskelet sistemleri yeterince gelişmediği için ani yapılan bir fren bile çocuklara çok kolay zarar verebilir.  Bu nedenle bebek ve çocuklarımız araç koltukları ve kemerlerini kullanabilecek standartlara gelinceye kadar eklemeler yapılması gerekir. Bu eklemeler ana kucağı, çocuk koltuğu ve yükselticiler olarak ayrılabilir.

Yeni doğan bir bebekle seyahatimizi nasıl yapmalıyız?

Bebeklerin dünyaya gözlerini açtıkları gün ve 9 aylık dönemlerine kadar ana kucağı olarak adlandırılan ekipmanlar kullanılır. Bu ekipmanlar ile araç yönüne ters şeklinde konumlandırılan bebekler ISOFIX bağlantısı ya da emniyet kemeri ile sabitlenir. Ön koltuk ya da arka koltukta seyahat edebilen bebekler eğer ön koltuk tercih edilecekse hava yastıkları mutlaka iptal edilmelidir. Hava yastığı iptali oldukça kolaydır. Genelde torpido gözünün içerisinde ya da dış yan tarafında bulunan anahtar girişine otomobil anahtarı takılarak çevrilir ve hava yastığı geçici olarak iptal olmuş olur. Çok nadir olmakla beraber bazı otomobil markaları ön koltuklarda da ISOFIX bağlantısı sunarlar. Bunun dışında ön koltukta genelde emniyet kemeri bağlantısı kullanılır.

9. ayda sonra ne kullanmalıyız?

Çocuğun fiziksel koşulları uygunsa ki genelde 9. ay bunun için yeterlidir çocuk koltuğuna geçiş yapılmalıdır. Amerikan Pediatri Akademisinin önerisi çocuğun 2. yaşına kadar trafik yönüne ters bir şekilde gitmesini şeklindedir. Bazı ülkelerde bu öneri 4 yaşa kadar çıkmaktadır. Bu olası bir kazada çocuğun vücuduna yüklenecek enerjiyi daha iyi dağıtacağı için çok daha koruyucudur.Ülkemizde de 360⁰ dönebilen çocuk koltukları piyasaya sürüldü. Bu koltuklar 0-18 kg arasında çocuklarda kullanılabiliyor. Çocuğun büyüme durumuna göre yaklaşık 5-6 yaş arasına kadar rahatlıkla bu koltukları kullanabilirsiniz anlamına geliyor. Bu koltuklar kendi eksenlerinde dönebildiği için ebeveynlerin çocuklarını araçtan indirirken özellikle bellerini incitme olasılıklarını düşürürler.   Daha sonra 18-36 kilogramlık koltuklara geçiş yapıp çocuk bu kiloya gelinceye kadar koltuğu kullanmaya devam edilmesi gerekir. Bundan sonraki süreçte ise yükseltici kullanılır. Ülkemizdeki kanunlara göre 135 cm olan bir çocuk arka koltukta emniyet kemeri takıp oturabilir. Ön koltukta oturma sınırı ise 150 cm’dir. 

Çocuk koltuğunu ne zamana kadar kullanmalıyız?

Kanun gereği çocuklar 36 kilogram ağırlığa gelinceye kadar çocuk koltuğu kullanılmalıdır. Elbette bu çocukların fiziksel durumlarına göre değişebilir. Eğer yükselticiye geçmek istiyorsanız bakmanız gereken ilk şey emniyet kemerinin çocuğun köprücük kemiğinin üzerinden tam olarak geçmesidir.

Çocuklar ön koltukta oturabilir mi?

Çocuklar yasal olarak 150 cm oluncaya kadar ekipmansız olarak ön koltukta oturamazlar. Ancak ana kucağı, çocuk koltuğu ve yükseltici ile yolcu hava yastığı iptal edilerek çocuğunuzu ön koltukta oturtabilirsiniz. Karayolları Trafik Yönetmeliği 150. Maddeye göre bu yasal bir durumdur. Güvenlik anlamında da ön veya arkada oturma arasında bir fark yoktur.  Biz eğitimciler özellikle yeni doğan döneminde anne tek başına seyahat edecekse çocuğunu ön koltukta yanında taşımasını öneririz. Bebeğin arkada olması ve annenin çocuğu net olarak görememesinin yaratacağı tedirginlik yanında olmasında çok daha tehlikeli bir durumdur. 

Çocuk arka tarafta sağda mı solda mı oturmalıdır?

Bu da en çok sorulan sorulardan birisidir. Çocuğun sağ veya sol tarafta oturması istatiksel olarak güvenlik anlamında bir fark yaratmaz. Bazı otomobillerde orta koltuklarda bulunan ISOFIX bağlantısı aslında en güvenli seçenektir. Olası bir yandan çarpmada çocuğu en iyi koruyacak pozisyon arka koltuğun ortasıdır. 

Çocuklar koltuklarında oturmaktan ve emniyet kemeri takmaktan sıkılıyorlar. Ne yapabiliriz?

Bu konuda bir eğitimci ve iki çocuk babası birisi olarak önerim sabırlı olmanız. Çocuklar elbette yaradılışları gereği işlerini özellikle ağlayarak halletmeye çalışıyorlar. Bunu otomobilde de çok sık görüyoruz. Ancak sabırlı olarak ve taviz vermeyerek bu alışkanlığı sağlayabilirsiniz. Bu konuda dikkat edilmesi gereken önemli durumlardan birisi de araçta bulunan tüm bireylerin emniyet kemerlerini takması. Çünkü araç içerisinde emniyet kemeri takmayan birisini göre çocukta kendi kemerini takmak istemeyecektir. Bu nedenle ebeveynlere düşen görevlerden birisi de bu disiplini sağlamaktır. 

Hangi çocuk koltuğunu kullanmalıyız?

Ülkemizdeki durum göz önüne alındığında öncelikle çocuk koltuğu kullanılmasının oranının artması için hangi koltuk olursa olsun çocuğun boy ve kilosuna uygun olduğu sürece kullanılması gerektiğini söyleyebilirim. Ancak özellikle araştıran ebeveynler için önerim çarpışma testlerine katılmış ve bu testlerden geçer not almış bir koltuk almalarını öneririm. Uzun süre kullanılan bu koltukların güvenli ve kaliteli olması uzun dönemde fayda sağlayacaktır.

Sonuç Olarak

Maalesef hem ülkemizde hem de dünyanın hemen her yerinde trafik kazaları nedeniyle birçok insan hayatını kaybetmekte veya yaralanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ de trafik kazasını bir halk sağlığı problemi olarak kabul etmiştir. Trafiğin içerisinde olduğumuz her an bizler için risk teşkil etmektedir. Bu nedenle en önemli pasif güvenlik tedbiri olan emniyet kemeri ve çocuk koltuğunun doğru  kullanımının %100 olması gerektiği bilimsel bir gerçektir. Bu nedenle öncelikle bu konuda ebeveynlerin çok disiplinli olması ve bu disiplini çocuklarına aktarmaları çok önemlidir. Tüm okuyucularınıza kazasız günler dilerim.

Cicidoktorum diyor ki

Oto koltuğu çocuğunuzu hayata bağlar.
Tıpkı sizin emniyet kemeriniz gibi…