Gebelik Şekeri?

Daha önce kan şekeri normal olan bir kişide, gebelik döneminde ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğine “gebelik şekeri” veya “gebelik diyabeti” denir. Genellikle gebeliğin orta ve son döneminde görülür. Tanı gebelikte konulsa da aslında bu hastaların bir kısmında diyabet gebelik öncesinde de vardır. Hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme nedeniyle gebelik diyabeti artık daha sık görülmektedir.

Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) verilere göre gebelerin  %15.8’inde diyabet bulunmaktadır ve bunların %84’ü ise gebelik diyabetidir. Ülkemizdeki verilere göre de bu oran %16’dır.

Gebelikte insülin direnci normal bir olaydır.

Gebelik döneminde insülin karşıtı hormonlar salgılanarak bebeğin ihtiyacı olan besinleri alması sağlanır. Yani gebelikte insülin direnci normal bir olaydır. Fakat bazı gebelerde bu durum daha abartılı bir şekilde olur ve kan şekeri normalin üzerine çıkar. 

Gebelik Diyabeti hangi sorunlara yol açar?

Gebelik diyabeti anne adayında, hipertansiyon, gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), sezaryen riskini arttırır. Bebekte ise, iri bebek, doğum travması, omuz çıkığı ve ölüm riski yüksektir. 

Yenidoğanda, kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi), bilirubin fazlalığı (hiperbilüribinemi), kalsiyum düşüklüğü (hipokalsemi), sıkıntılı solunum sendromu ve kan hücre fazlalığı (polisitemi) daha sık görülür. 

Gebelik diyabeti olan kadınların %70’inde Tip 2 diyabet gelişir.

Maalesef GDM sadece gebelik dönemini etkileyen bir hastalık değildir. Bu hastaların %70’inde gebelikten 22-28 yıl sonra tip 2 diyabet gelişmektedir.

GDM tanısı nasıl konulur? 

İnsülin direnci gebeliğin 24-28. haftaları ciddi artış gösterdiği için bu haftalar arasında şeker yükleme testi ile tarama yapılır. Tarama için iki farklı yaklaşım vardır.

• 50 gr glukoz ile yükleme testi: Testin 1.saatinde kan şekeri 140 mg/dl altında ise normal olarak değerlendirilir. 
• 50 gr test ile kan şekeri 140 mg/dl’den yüksek değerlerde ise 100 gr glukoz ile testin ikinci aşaması yapılır.
• Ya da tek seferde 75 gr glukoz verilerek yükleme testi yapılır. 

Obezite, daha önce GDM öyküsü, polikistik over sendromu gibi risk faktörü olan hastalarda şeker yükleme testi gebeliğin ilk aylarında yapılmalı, normal bulunması durumunda 24-24.haftalar arası tekrarlanmalıdır.

Gebelikte şeker yükleme testi zararlı mı?

Son yıllarda şeker yükleme testinin zararlı olduğuna dair endişe verici boyutta söylemler sosyal medyada yer almaktadır. Bu testin anne ve bebek üzerinde olumsuz bir sonucu bulunmamaktadır. Annenin test sırasında aldığı şekerin çok az bir kısmı bebeğine geçer ve herhangi bir soruna yol açmaz. Keza günlük yaşamda bu miktarın çok üzerinde şeker alımı da olabilmektedir. Bu gibi yersiz endişelerden sonra anneler gebeliğin ilerleyen dönemlerinde komplikasyonlar yaşayarak endokrinoloji bölümüne başvurmakta ve erken dönemde kolaylıkla yönetilebilecek durumlar ciddi sorunlara yol açmaktadır.

Gebelik şekerinde evde kan şekerine bakılmalı mı?

Hastalar gereğinde evde şeker takibi yapabilmelidir. Fakat tanı konar konmaz şeker ölçüm cihazı alıp gereksiz sıklıkta ölçüm yapmak da anne üzerinde stres yaratabilir. Bu nedenle doktorunuz önermeden şeker ölçüm cihazı almayınız. 

Gebelik diyabetinin tedavisi

GDM saptandığında ilk yapılması gereken anne ve bebek için oluşabilecek risklerin anlatılmasıdır. Gebelik süresince ve süt verme döneminde sağlıklı beslenme önerilerine mutlaka uyulmalıdır. 

Beslenme tedavisi: Mutlaka diyetisyen takibinde olunmalı, gebelik haftası ilerledikçe kalori alımı tekrar düzenlenmelidir.

Egzersiz tedavinin önemli bir parçasıdır: Egzersiz yapmak tedavinin en önemli bölümüdür. Düşük riski nedeniyle istirahat verilmediği sürece, özellikle yemekten 1 saat sonra yarım saatlik yürüyüşler, tokluk kan şekerini kontrol altına almak için çok etkilidir.

Sağlıklı beslenme ve egzersiz ile hastaların %80’inde şeker kontrolü sağlanır. 

Aksi durumda ilaç tedavisine başlanmalıdır. Gebelik döneminde kullanım onayı olan metformin ve bazı insülinler bu amaçla kullanılmaktadır.

Tedavi başlanan hastalarda sıkı bir kan şekeri takibi yapılmalıdır. Öğün öncesi kan şekeri 70-95 mg/dl, ağıza ilk lokmayı attıktan itibaren bakılan 1.saat tokluk kan şekeri ise 140 mg/dl’nin altında olmalıdır. Gebelikte üç aylık şeker ortalamasını gösteren HbA1c ölçümü sıklıkla gerekli değildir.

Doğumdan 6 hafta sonra şeker yükleme testi tekrarlanmalıdır. 

Hastaların çok büyük bir kısmında doğum ile birlikte şeker düzeyleri normale döner ve tedavi kesilir. Fakat hastalar diyetlerini bozmamalı ve takiplerine bir süre devam etmelidir. Doğumdan 6 hafta sonra şeker yükleme testi tekrarlanmalıdır. Şekerleri normal seyreden hastalar 1 yıl sonra tekrar kontrol yaptırmalıdırlar.

Gebelik diyabeti öyküsü olan kadınlar bir sonraki gebeliklerinde ve sonraki hayatlarında diyabet için risk altında olduklarını unutmamalıdırlar.

Cicidoktorum diyor ki

Gebelik şekeri olan annelerin bebeklerinin doğum ağırlıklarının normalin üstünde olduğunu ve hipoglisemi riski taşıdıklarını unutmayalım.