Dudak Damak Yarıkları

Dudak damak yarıkları anne karnında ilk üç ay içerisinde bebeğin dudağının veya damağının ya da her ikisinin tam gelişmemesi ve orta hatta birleşmemesi neticesinde ortaya çıkar. Halk arasında tavşan dudağı ya da kurt ağzı olarakta isimlendirilir. Genel olarak toplumda 1000 sağlıklı çocuktan bir tanesinde dudak damak yarığı görülebilir. Damak yarıkları sadece küçük dilin yarık olduğu hafif formlarda olabileceği gibi damağın tüm uzunluğu boyunca da gözlenebilir. Hatta dişlerin çıkacağı kemik bölümü olan gingiva denilen bölgede de yarık devam ederek dudak yarığıyla birleşebilir. Dudak yarıkları ise en hafif şeklinde sadece bir oluk şeklinde görülebileceği gibi yarım dudak yarığı tam dudak yarığı ya da çift taraflı dudak yarığı olarak da karşımıza çıkabilir.

Dudak damak yarıkları neden olur?

Dudak yarığının oluşma nedenlerine bakacak olursak ailede ve akrabalarda yarık dudak damak olması ,akraba evlilikleri, bazı sendromlar da genetik olarak damak yarıkları gözlenebilir. Bunun yanı sıra çevresel faktörler de önemlidir gebelik esnasında annenin sigara ve alkol tüketmesi, hamilelik sırasında özellikle kızamıkçık enfeksiyonu geçirmesi , A vitaminin eksikliği veya fazlalığı ,beslenme bozuklukları, bazı ilaçların kullanılması durumunda dudak ve damak yarığı görülme oranı artabilir. Aksine hamileliğin ilk üç ayında folik asit kullanımı durumunda ise dudak damak yarıklarının ciddi oranda azaldığını söylemek mümkündür.

Dudak damak yarıklı bir çocuğa sahip ebeveynlerin hemen endişeye kapılmalarına gerek yoktur; çünkü bu çocukların çok iyi bir şekilde tedavisi yapılıp herhangi bir problemle karşılaşmadan hayatlarına devam etmeleri mümkündür. Dudak damak yarıklarının tedavisi multidisipliner dediğimiz bir çok bölümün katkılarıyla ve desteğiyle yapılır. Tedavide ekip lideri olarak plastik cerrah yer alır. Bunun yanı sıra genetik uzmanları, kulak burun boğaz uzmanları, çocuk doktorları, yenidoğan uzmanları, psikiyatristler, ortodontistler, konuşma terapistleri ve diş hekimleri ile birlikte çalışarak çocuğun doğumundan ergenlik çağına kadar geçen dönemde çeşitli operasyonlar ,medikal tedaviler ve eğitimler verilerek dudak damak yarıklarının tedavisi yapılır.

Dudak damak yarığı ile doğan çocuklarda beslenme nasıl olmalıdır?

Öncelikle anne ve babanın bu mevcut durumu kabullenmesi ve çocukların normal bir birey olarak hayatlarına devam edeceklerini anlamaları gerekmektedir.

Dudak yarığı olan çocuklar anne sütünü rahatlıkla emebilirler. Burada belirli birkaç manevra çocuk doktorları ve plastik cerrahlar tarafından kendilerine gösterildikten sonra fazla hava yutmadan ve yeterli basınç oluşturarak anne sütünü göğüsten emmeleri mümkündür.

Damak yarıyor olan hastalarda ise beslenme bir miktar daha zor olabilir ancak bu bebeklerimiz de uygun biberonlarla uygun biberon uçlarıyla ve uygun pozisyonlarda rahatlıkla beslenebilirler ve gelişmelerinde büyümelerinde herhangi bir problem olmadan, geri kalma olmadan devam edebilirler.

Eğer damak yarığı oldukça geniş ve eşlik eden nörolojik problemler var ise beslenme bir miktar daha zor olabilir. Öksürük, alınan gıdaların burundan gelmesi, orta kulak iltihabı gibi durumlarla karşılaşmak mümkündür. Bu gibi durumlarda diş hekimliği bölümünün yardımıyla damağa yerleştirilen damaklıklar sayesinde çocukların beslenmesini sağlamak mümkündür. Öte yandan eğer orta kulak iltihabı var ise kulak burun boğaz hekimleri kulak içine tüp uygulaması yapabilirler, genellikle bu uygulama dudak damak yarık operasyonlarıyla eş zamanlı yapılabilir.

Dudak damak yarığı onarımı ne zaman yapılır?

Hayatın üçüncü ayında , gelişimi iyi olan çocuklarda ilk önce dudak yarığı onarımı yapılır. Damak yarığı onarımı ise 9 ila 12 aylar arasında yapıldığı takdirde hem çocuğun damak gelişiminin hem de konuşmasının optimum düzeylerde olduğu tespit edilmiştir. Dokuz aydan önce ve 12 aydan sonra da hastanın durumuna göre ameliyatlar yapmak mümkündür.

Onarım ameliyatı sonrası konuşma nasıl olur?

İlerleyen zaman dilimlerinde yaklaşık 24 aylıkken konuşma terapisti ile temasa geçilip konuşmasının daha düzgün ve anlaşılır olması sağlanabilir. Eğer çocuğun konuşması istenilen düzeye gelmez ise 5-6 yaşlarında konuşmasının daha iyi olması için havanın buruna kaçışını ve buna bağlı seslerin oluşturulmasının iyi olmadığı durumlarda buruna kaçan havanın azaltılmasına yönelik faringeal flap ya da faringoplasti dediğimiz ameliyatlar yapılabilir.

Diş ve çene gelişimi için neler uygulanabilir?

Çocukta alveol yarığı var (dişlerin çıktığı bölgede de yarık mevcut) ise bu gibi durumlarda köpek dişinin sürmeye başladığı 8-9 yaşlarında kemik yaması veya kemik grefti dediğimiz uygulamalar ile kemikteki yarığın onarımı yapılır.

Dudak damak yarığı olan hastalarda üst çene gelişimi alt çene gelişimine göre geride kalır ise bu sefer ortodontik ve ortognatik tedaviler gündeme gelebilir ortodonti ile diş dizilimi düzeltildikten sonra ortognatik cerrahi ile üst çene öne alınarak alt ve üst çene arasındaki uyum sağlanır.

Dudak ve burundaki şekil bozukluğu nasıl düzeltilir?

Yine çocuğun okul çağı öncesinde dudaktaki iz ve burundaki şekil bozukluğuna bağlı şikayetlerin var ise bu dönemde izin düzeltilmesi ve burnun daha iyi olması adına çeşitli ameliyatları yapmak mümkündür. Böylece çocuk kendisini psikolojik olarak daha iyi hissedecektir. Yine bu dönemlerde çocuk psikiyatrisinden de yardım almak mümkündür. Eğer hastanın dudak yerine bağlı burun deformitesi belirgin ise 17-18 yaşlarından sonra dudak yarığı burnu deformitesi denilen durum için normal burun estetiğinden daha farklı olarak hem burun estetiğini hem dudak görünümünü daha iyi hale getirmeye yönelik ameliyatlar yapılır. Böylece dudak damak yarıklı çocuklar doğumlarından ergenlik çağlarının bitimine kadar uzanan dönemde başta plastik cerrahi olmak üzere birçok tıp branşının  birlikte çalışması ile  son derece sağlıklı, son derece sosyal, kendine güveni yüksek, hem estetik açıdan hem de fonksiyonel açaçıdan herhangi bir problemi olmayan bireyler olarak hayatlarına devam edebilirler.

Cici doktorum diyor ki

Doğru ve zamanında tedavi ile yarık dudak ve damak yarığı olan bebeğiniz beslenme ve konuşma bozukluğu sorunu yaşamadan sağlıklı büyüme hızına erişir.