Öksürükle İlgili Sorular ve Cevaplar
-
- Ekim 1, 2021
Öksürük nedir?
Öksürük aslında solunum yolunda biriken mukus veya yabancı maddelerin temizlenmesi için geliştirilen bir koruyucu reflekstir.
Özellikle çocuklarda öksürük en sık doktora başvuru nedenlerindendir. Öksürük çocuğun uykusunu, okul performansını, fiziksel aktivitesini etkilerken; ebeveynlerde de yoğun anksiyete yaratır.
Yapılan çalışmalar sağlıklı, normal çocukların günde ortalama 12 kez öksürdüğünü göstermiştir.
Öksürük neden olur?
- Enfeksiyon
- Reflü
- Alerji sinüzit
- Sigara dumanı
- Yabancı cisim aspirasyonu
AKUT ÖKSÜRÜK (2 haftadan kısa sürer)
En sık üst solunum yolu enfeksiyonları ile olur. Çocuklar yılda ortalama 6-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Bu sayı bazen yılda 10-12’ye kadar çıkabilir. Bu enfeksiyonların %80’e yakınından virüsler sorumludur. Bu çocuklarda enfeksiyon burun akıntısı veya tıkanıklığı ile başlar ve ardından her 3 çocuktan 2 sinde öksürük tabloya eklenir.
UZAMIŞ ÖKSÜRÜK (2-4 hafta kadar sürer)
Genellikle post viral öksürüktür. Muhtemel mukozal hasar ve hipersensitivif öksürük refleksine bağlıdır. Sıklıkla kendi kendini sınırlandırıcıdır. Eğer altta yatan bir hastalık yoksa sadece izlenmelidir.
KRONİK ÖKSÜRÜK (4 haftadan uzun sürer)
4 haftadan uzun süren öksürüklerdir.
Bu durumda akc grafisi çekilmeli ve öksürük başlangıç yaşına göre konjenital ve genetik geçişli hastalıklar ekarte edilmelidir. Büyük hastalarda spirometrinin yapılması önerilir. Bazı vakalarda bilgisayarlı tomografi veya flexible bronkoskopi ile inceleme gerekebilir.
Öksüren çocuk ne zaman acile götürülmelidir?
- Nefes almada güçlük,
- Hırıltılı nefes alma,
- Sürekli kusma,
- Öksürürken morarma,
- Çok hasta veya yorgun görünüş,
- Dudaklarda veya tırnaklarda morarma.
- Yabancı cisim aspirasyonundan şüphelenilmesi,
- Derin nefes alırken göğüs ağrısı varlığı,
- Öksürürken kan gelmesi,
- Öksürük ile beraber 40 derecenin üzerinde ateş varlığı.
Çocuklarda öksürük şurupları kullanılır mı?
Öksürük şurupları içeriğinde bir ya da daha fazla etken madde bulundurur. Bitkisel maddeler içerdiği iddia edilen öksürük şuruplarının da öksürük üzerindeki etkileri tam olarak kanıtlanmamıştır.
Öksürük şuruplarının baş dönmesi, sersemlik, kabızlık, mide rahatsızlığı, uykusuzluk, görme değişikliği, dikkat eksikliği, kalp hızında artış, ağız ve mukozalarda kuruluk, davranış ve duygu değişiklikleri gibi yan etkileri de bulunmaktadır. Hatta bazı öksürük kesicilerde bulunan morfin benzeri maddeler bağımlılık yapabilmekle birlikte, iyot içeren öksürük şurupları da tiroid işlevlerini bozabilir.
Tüm bunlar göze alınarak çocuklarda öksürük şuruplarının doktor kontrolü ile ve kısıtlı kullanılması önerilir.
Bal Öksürüğü Azaltır mı?
Bal, antibakteriyel, iltihap önleyici ve antioksidan özellikleriyle binlerce yıldır tıpta kullanılmaktadır.Bal aynı zamanda prebiyotik özellik de gösterir. Özellikle ham bal, yani kovandan çıktığı haliyle tüketime sunulan doğal balın öksürüğü azalttığı gösterilmiştir. Aynı zamanda boğazı yumuşatarak özellikle uyumadan önce alındığında gece öksürüklerinin azaldığı da yapılan çalışmalarda saptanmıştır.
Ancak 1 yaşın altındaki çocuklarda bal kesinlikle kullanılmaz. Amerika Pediatri Akademisi öksürük tedavisinde 1 yaş üstündeki çocuklarda 2,5-5 ml balın kullanımını önermektedir.
Antibiyotik öksürüğü tedavi eder mi?
Antibiyotiklerin öksürük tedavisinde kullanımı sınırlıdır. Sadece bakteriyel enfeksiyonlar ve eşlik eden sinüzit durumunda antibiyotikler kullanılır.
Öksüren çocuklarda ne zaman akciğer grafisi çekilmelidir?
- Progresif öksürük
- Alt solunum yolu bulguları (zatürre şüphesi)
- Öksürük ile kan gelmesi yada kanlı balgam varlığı
- Yabancı cisim aspirasyonu şüphesi
- 4 haftadan uzun süren öksürük
- Altta yatan sistemik hastalık varlığı
Öksüren her çocuk astım mıdır?
Çocuklarda öksürük uzun sürünce hemen astım teşhisi konulmakta ve ne yazık ki çiğneme tableti, kortizonlu sprey ve nefes açıcı sprey veya buharlar verilmektedir. Bu nedenle öncelikle doğru teşhis konulması çok önemlidir.
Uzun süren öksürük nöbetleri, gece öksürüğünün olması, nefes alıp vermede zorluk, arkadaşlarıyla oynarken çabuk yorulma, hırıltılı, hışıltılı nefes alıp verme gibi durumlarda alerjik astım düşünülür.
Çocuklarda %60-70 oranında astım ve allerjik nezle birlikte görüldüğü için allerjik nezle varsa astım yönünden, astım varsa allerjik nezle yönünden mutlaka değerlendirilmelidir.
Astım teşhisinde ayrıca solunum fonksiyon testleri, alerji testleri mutlaka yapılmalıdır. Sonuç olarak uzamış öksürüğü olan her çocuk astım değil, sıklıklar enfeksiyon sonrası uzamış öksürük tablosudur.
Öksürüğü Hafifletmek İçin Evde Neler Yapılabilir?
– Bol sıvı tüketin: Sıvı tüketmek boğazdaki balgamı zayıflatır. Aynı zamanda su güçlü bir balgam söktürücüdür.
– Pastil Kullanın: 6 yaşından küçük çocuklarda pastil kullanılması boğulma gibi risklerden dolayı sakıncalıdır. Ancak büyük çocuklarda pastil kullanımı kuru öksürüğü azaltır; boğazdaki tahrişi hafifletir.
– 1 çay kaşığı bal yiyin. Bir çay kaşığı bal yemek öksürüğü azaltır. Fakat 1 yaşından küçük çocukların bal yemesi sakıncalıdır.
– Havayı Nemlendirin: Havayı temizlemek ve nemlendirmek ya da sıcak buharlı bir duş ile çocuğunuzun öksürüğünü rahatlatabilirsin.
– Çocuklarınızı Sigara Dumanından Uzak Tutun: Siz içmeseniz bile ikinci bir kişi içtiği zaman ve yanında olduğunuz zaman, bu öksürüğünüzü daha da kötüye götürecektir.
Sonuç olarak:
Öksürük 4 haftadan kısa sürüyor, üst solunum yolu enfeksiyonu bulguları ile başlamış ve başka bir bulgu yok ise ileri tetkik ve tedaviye gerek yoktur.
Öksürüğün tam olarak düzeldiğini anlamak için 6-8 hafta izlem gerekir.
Viral enfeksiyonlarda öksürüğün, çocukların %50’sinde 1 hafta, %70-80’inde 2 hafta kadar sürebildiği unutulmamalıdır.
