Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonları

Çocuklarda görülen idrar yolu enfeksiyonları oluşum mekanizması, hastalığın seyri, böbreklerde oluşturduğu hasar ve tedavi şekli yönünden kendine has özellikler gösterir. İdrar yolu enfeksiyonu tanısı konan çocukların hemen hemen yarısında altta yatabilecek doğuştan gelen bir üriner (boşaltım) sistem anomalisi saptanmaktadır. Bu yüzden çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunun değerlendirilmesinde güncel yaklaşım, ilk enfeksiyonun ardından değerlendirmeye başlanması gerektiği yönündedir. Çünkü deneysel ve klinik çalışmaların verileri, tek bir enfeksiyonun bile böbrek dokusunda hasarlanmaya neden olduğunu göstermiştir. Çocuklarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçirilmesi ile böbrek dokusunda hasar olabilir. Böbrek iltihabı ile böbrek dokusunun hasarlanması (nedbeleşmesi)  arasında doğru orantı vardır. Çocukluk döneminde gelişen böbrek dokusu hasarı ileriki yıllarda hipertansiyon ve böbrek yetmezliği ile bireyleri karşı karşıya bırakabilmektedir. Bu yüzden çocukluk çağında geçirilen her idrar yolu enfeksiyonu önemlidir ve detaylı olarak irdelenmelidir.

Bebeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Aşikar değildir.

        Küçük bebeklerde idrar yolu enfeksiyonunun belirti ve bulgularının aşikar olmaması çoğu zaman enfeksiyonun atlanmasına ve ilerlemesine neden olmaktadır. Bu yüzden izah edilemeyen ateş, iştahsızlık, gelişme geriliği ve bulantı-kusma gibi durumlarda idrar yolu enfeksiyonu akla getirilmeli ve mutlaka araştırılmalıdır. Daha ileriki yaşlarda ise idrar yaparken zorlanma, acıma, sık sık idrar yapma, damla damla idrar yapma, idrar kaçırma, ani idrar yapma hissi, ateş, karın ve bel ağrısı gibi belirtiler de idrar yolu enfeksiyonunun önemli belirtileri arasında yer almaktadır.

5 Yaş altında ilk geçirilen idrar yolu enfeksiyonunda ileri tetkik yapılmalıdır. 

       İster kız olsun ister erkek olsun 5 yaş altındaki çocukların ilk geçirdikleri idrar yolu enfeksiyonunun ardından mutlaka değerlendirilmesi ve araştırılması gerekir. Araştırmaya başlamak için bu çocukların başka idrar yolu enfeksiyonu geçirmelerinin beklenmesi böbreklerde geri dönmeyecek hasarlanmanın (nedbeleşmelerin) ortaya çıkmasına neden olur.

En güvenilir tanı idrar kültürüdür.

   İdrar yolu enfeksiyonunun tanısının konulmasında  en güvenilir yöntem idrar kültüründe mikroorganizmanın üretilmesidir. Bununla birlikte kısa sürede sonuç alabilme ve kolaylıkla uygulanabilmesi nedeni ile ilk başvurulan yöntem idrar analizi yani tam idrar tetkikidir.İdrar yolu enfeksiyonu tanısında, idrar kültürü pozitifliğinin belirleyici olduğu, idrar analizinin sadece yardımcı bir yöntem olduğu unutulmamalıdır.

    İdrar analizi ve idrar kültürü ile tanı sonrasında uygun antibiyotikle hemen tedaviye başlanır. Hastalığın seyrine ve şiddetine göre hastaneye yatırılarak ya da ayaktan tedavi yapılır. Ancak hasta mutlaka takip edilmeli ve altta yatabilecek nedenler araştırılmalıdır.

İdrar Yolu Enfeksiyonu geçiren çocuklarda radyolojik tetkik yapılmalı mı?

        İdrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklarda boşaltım sisteminin ileri tetkiklerle araştırılması ve görüntülenmesi ile böbrek ve idrar yolundaki enfeksiyona neden olabilecek üriner sistem taşları                      saptanabilir. Yine tıkanıklığa bağlı oluşan böbrek hastalıkları, vezikoüreteral reflü (VUR) denen mesaneden tekrar idrarın böbreklere kaçması durumu bu ileri tetkiklerle araştırılır. Geçirilen idrar yolu enfeksiyonuna bağlı böbreklerde hasarlanma (nedbeleşme) durumununda mutlaka araştırılması gereklidir.

         Bu amaçla çeşitli araştırma yöntemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmalar;

         1.Düz karın grafisi: Özelikle taş hastalığının saptanmasında önemlidir.

     2.Ultrasonografi: İdrar yolu enfeksiyonunun araştırılmasında ilk kullanılacak tetkik yöntemidir. Deneyimili ellerde yapılan ultrasonografi ile idrar kanallarındaki genişleme, böbrek içi boşluğunda genişleme, böbrek dokusunun kalınlığı, böbrek dokusunun yoğunluğu, mesane kapasitesi, mesane duvarı kalınlığı, idrar sonrası mesanede kalan idrarın saptanması, tıkanıklık oluşturan doğumsal anomaliler rahatlıkla ortaya çıkarılabilmektedir. Ancak ultrasonografi böbrek fonksiyonları hakkında bilgi vermez.

    3.İlaçlı böbrek ve idrar yolu filmi: İdrar yolu hakkında hem fonksiyonel hem de yapısal bilgiler verir.  Anacak yenidoğan döneminde tercih edilmez.

     4.Mesane grafisi: Mesanenein genel yapısı hakkında bilgi verdiği gibi özellikle idrar yapma veya mesanenin dolması aşamasında mesaneden geri idrar kanallarına ve böbreğe geri kaçışın saptanmasında altın standarttır.

    5.Radyoaktif maddeler ile böbrek fonksiyonlarının ve böbrek yapısının değerlendirilmesi: Böbreklerin fonksiyonlarının değerlendirilmesi dışında özellikle böbrek dokusunda meydana gelen hasarlanmanın (nedebeleşmenin) saptanmasında altın standarttır.

     6.Bilgisayarlı tomografi: Böbreklerin yapısal durumu ve fonksiyonu hakkında bilgi verir ancak pahalı bir yöntemdir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu tedavisi ilk 3 günde başlanmalı.

         İlk 3 yaş içinde geçirilen ateşli idrar yolu enfeksiyonları sırasında böbrek dokusunun zedelenme riski yüksek olduğundan bu yaş grubundaki enfeksiyonların tedavisine zaman yitirilmeden başlanması gerekmektedir. Yapılan çalışmalar böbrek iltihaplanmalarının tedavisinde 3 günden fazla gecikme olduğunda böbrek dokusunda zedelenmenin daha da arttığını göstermiştir. 

Tedavi başlanması sırasında ve sonrasında uygun tanısal yöntemler ile altta yatabilecek doğumsal anomaliler araştırılmalı, zamanında doğru tanı konup uygun tedavi yöntemi belirlenmelidir. 

Cicidoktorum Diyor ki!

Çocuğunuz huzursuz ise mutlaka idrar kültürü yaptırın.