Boşanma Kararı Çocuğa Nasıl Açıklanmalı?

Aile; eşler, çocuklar ve kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik olarak tanımlanmaktadır. Öncelikle iki kişinin bir araya gelmesiyle kurulan aile birliği, çocuğun da aileye katılması ile büyüyecektir.

Anne – baba olmanın geri dönüşü yoktur

 Aile yapısını inşa etmek, karı koca rolleri ve bu rolleri benimsemek ardından anne-baba olmak çok ciddi bir çaba ve hazırlık gerektiren bir durumdur. Özellikle anne-baba rolü çok fazla sorumluluk isteyen, geri dönüşü olmayan, birçok bilgi ve beceri edinmeyi ve sosyal anlamda birçok fedakârlık yapmayı gerektirmektedir. Çocuğun sağlıklı bir gelişim göstermesi ve sağlam bir kişilik kazanması için ailede düzenli bir yaşam biçimi sürdürülmesi önemlidir. 

Aile içinde eşler arasında zaman zaman yaşanan kavga ve tartışmalar çocukları kuşkusuz olumsuz yönde etkiler. Bu kavga ve tartışmalar içinden çıkılamaz bir hal almaya başlıyorsa, çığırından çıkmadan evlilik bağını sonlandırmak çocuk için de daha faydalı olabilir.

Boşanmanın anlamı erişkinlerde farklı, çocuklarda farklıdır.

Boşanma en basit anlatımıyla eşler arasındaki evlilik ilişkisinin sonlandırılması olarak tanımlansa da aslında bir ailenin parçalanması ve aile birliğinin bozulmasıdır. Boşanma birer yetişkin olarak eşlerin dünyasında farklı, çocukların dünyasında farklı olarak algılanmaktadır. Yapılan araştırmalar farklı yaş grubundaki çocukların boşanmayı farklı algıladıklarını ve farklı tepki verdiklerini ortaya koymaktadır. 

Bebekler boşanmadan nasıl etkilenir?

Bebeklik dönemi olarak adlandırılan 0-2 yaş döneminde çocuğa boşanmayı anlatmak mümkün değildir ancak çocuk ebeveynin beden dilinden ve yüz ifadelerinden huzursuzluk ve kaygıyı hissedebileceği için aşırı ağlama, uyku ve beslenme sorunları olarak ortaya çıkabilecek süreç ancak anne babaların davranışlarıyla düzene girebilir. Buna göre bu dönemde özellikle annenin tüm kaygı ve endişelerini içselleştiren bebeğin yanında tartışma ortamından kaçınılması, anne ve babanın endişe ve kaygılarını çocuklarına hissettirmemeleri önemlidir.

Ergenlere boşanma kararı açıklarken dikkat!

 Özellikle ergenliğin başladığı 10-12 yaş sonrasında boşanma kararını çocuğa söylemek sancılı bir süreçtir. Bir yandan ergenliğin getirdiği sıkıntılarla uğraşan çocuk diğer yandan anne babasının ayrılık sorunları ile de başa çıkmaya çalışır. Kimlik karmaşası yaşadığı bu dönemde anne babanın ayrılığına sessiz kalması ve tepki vermemesi oldukça zordur. Bu dönemde anne babasının boşanacağını öğrenen ergen bu konudaki öfkesini bastırmakta zorlanabilir ve arkadaşlarına hatta öğretmenlerine yönlendirebilir. İçe kapanma, şiddet eğilimi gibi istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.  Bu yüzden de kararınızı açıkladıktan sonra çocukları konu hakkındaki duygu ve düşüncelerini paylaşmaya teşvik etmek önemlidir. Duygularını ifade etmesi konusunda baskıcı olmadan sabırla ne hissettiği hakkında ipuçları yakalamaya çalışmanız ve içinde olduğu durumu anladığınızı ona hissettirmeniz faydalı olacaktır. Onları duyguları hakkında konuşmaya teşvik edebilir hem de bu yolla onun duygularını anladığınızı ifade edip bu duygulara eşlik edebilirsiniz. 

Çocuğunuza boşanma kararını açıklarken dikkat etmeniz gerekenler: 

Boşanma kararı alındıktan sonra bunun çocuğa nasıl açıklanacağı her zaman eşler için sancılı ve kaygı yaratan bir süreçtir. Anne ve babanın kendi ilişkilerine yönelik aldığı bu karar, çocuğun hayatı üzerinde son derece büyük bir etkiye sahip olabileceği için sağlıklı bir şekilde konuşulması ve sürecin en iyi şekilde yönetilebilmesi büyük önem taşımaktadır.

*Boşanma kararını anlatırken net ifadeler kullanın. 

 Boşanma konusunu açıklarken dikkat edilecek en önemli nokta, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun şekilde kafasını karıştırmadan net ifadeler kullanarak bilgi vermektir. Özellikle de küçük çocuklar boşanmanın ne demek olduğunu, boşanma sürecinde neler olduğunu, boşanmanın neden yaşandığını ve ne hissettiklerini anlamakta ve ifade etmekte zorlanacaktır. 

*Boşanmanın sebebinin “O” olmadığını belirtin 

Çünkü, küçük çocuklar olaylara kendi bakış açılarından bakarlar ve olayların merkezinde kendilerini görürler. Özellikle 2 yaştan itibaren 6 yaşına kadar süren okul öncesi dönem boşanmanın izlerinin en derin hissedildiği dönemdir. Bu dönemde kendini suçlama eğilimindeki çocuk anne ve babasının kendi hatalarından ötürü onu cezalandırdıklarını ve bu nedenle ayrıldıkları fikrine sahiptir. Bu düşüncelerin oluşmasına engel olmak adına, boşanmanın sebebinin kendisi olmadığını, onun davranışlarının boşanma kararına yol açmadığını vurgulamak büyük önem taşır. 

Çocuklar, “annem ve babama daha iyi davransaydım, derslerimden yüksek not alsaydım, ödevlerimi zamanında yapsaydım, boşanmazlardı” gibi düşüncelere sahip olabilirler. Dolayısıyla, çocuğun bu boşanmanın kendi hatasından kaynaklanmadığını bilmeye ihtiyacı vardır.

*Boşansak da annen ve baban olmaya devam edeceğinizi söyleyin

Boşanma kararı anne ve babanın ilişkisinin değişeceğini gösterir, çocuk ile olan ilişkileri aynı şekilde devam edecektir. Çocuğun bunu bilmesi önemlidir. 

*Boşansak da seni sevmeye devam edeceğinizi belirtin

Çocuklarınıza tekrar tekrar onları sevdiğinizi ve her zaman onların yanında olacağınızı söyleyin. Onlara bakmaya, sevmeye ve korumaya devam edeceğinize dair güven verin. Bu şekilde çocuğunuzun ayrıldıktan sonra kendisinin terk edileceğine ya da sevilmeyeceğine yönelik düşüncelerine engel olabilirsiniz. 

*Boşanmanın “O”nu terk etmek anlamına gelmediğini söyleyin

Anne ve babası boşanan bazı çocuklar evden ayrılan ebeveynin kapıdan çıkıp bir daha asla geri dönmeyeceğine dair korku yaşadıkları için terk edilmediklerine dair güven duygusuna ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle boşanma çocuğa anlatırken anne ve babayı istediği zaman görebileceği ve bu ayrılığın bir kayıp olmadığının anlatılması ve güven telkin edilmesi oldukça önemlidir. Aksi halde çocuklar ayrılığın ardından bir yakınları ölmüş gibi bir yas sürecine girebilirler. Bu yas sürecinde inkâr, öfke, üzüntü gibi dışavurumlar yaşarlar. Yaşanan dışavurum tepkileri çocuktan çocuğa değişiklik gösterecektir.

Çocuğunuza kiminle yaşayacağını ve ne sıklıkla onu göreceğinizi net olarak söyleyin ve buna uyun. 

Çocuklar boşanma kararının kendi hayatlarını nasıl etkileyeceklerini bilmedikleri için yoğun bir kaygı yaşayabilirler. Bu sebeple de ayrılık kararının neleri beraberinde getireceğini bilmeye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle çocuğun kiminle ve nerede yaşayacağı, diğer ebeveynin nerede olacağı, hangi ebeveyni ne sıklıkla göreceği ve onunla ne kadar zaman geçireceği konuları netleştikten sonra çocuğa boşanma kararınızı tüm bu bilgiler eşliğinde açıklamanız ve hayatında nelerin değişeceğini onlara anlatmanız onu rahat hissettirecektir.

Boşanma travmatik bir süreçtir ve bu doğaldır

Tüm yaş gruplarında farklı tepkilere neden olan boşanma kuşkusuz tüm aile bireyleri için önemli bir yaşam olayıdır. Ailenin en küçük üyesi olan ve bu sonu engellemek adına elinden bir şey gelmeyen çocuk için ise travmatik bir süreçtir. Bu travmayı en hafif şekilde atlatmak ve yaraları derinleştirmemek adına anne babanın ayrıldıktan sonra dahi çocuk ile ilgili konularda işbirliği içinde olmaları gerekmektedir. Boşanmak çocukla ilgili sorun ve paylaşımlardan da ayrılmak anlamına gelmemelidir. Anne ve baba birlikteyken çocukla ilgili ne gayret gösteriyorlarsa aynı şekilde devam etmeli ve özverili davranmaya devam etmelidirler. Örneğin her hafta sonu babasıyla futbol oynamaya giden bir çocuk için bu durum boşanma sonrası da değişmemeli ve çocuk aynı evde yaşamadığı ebeveyn ile yaptığı rutin alışkanlıklarına devam etmelidir. Eşler boşanma ile sadece birbirlerine karşı olan paylaşım ve sorumluluklarının bittiğini görmeli, çocuğa karşı yaklaşım ve sorumluluklarını değiştirmemelidir. Ancak böyle bir düzende boşanma çocuklarda hafif sıyrıklar oluşturacak, yaranın derinleşmesi engellenecektir.

Sonuç olarak çocuklara ayrılık kararınızı açıkladıktan sonra elbette üzüntü başta olmak üzere farklı duygular yaşamaları normaldir. Üzüntü, öfke, kaygı doğal ve yaşanıp geride bırakılması sağlıklı ve gerekli olan duygulardır.

Çocuğa boşanma kararını açıklarken kullanabileceğiniz sihirli cümleler: 

 “İlişkimizi yoluna koyabilmek için çok çaba sarf ettik ama daha fazla beraber yaşayamayacağımıza karar verdik.”,

 “Annen ve baban problemleri çözmek veya daha iyi hale getirmek için bir çözüm bulamadı.”, 

“Biz karı koca olarak birbirimizle anlaşamadığımız ve birbirimizi üzdüğümüz için başka evlerde yaşamaya karar verdik”, 

“Ayrılık kararımız bizim ilişkimizle ilgili, bunun suçlusu sen değilsin.”

 “Anne ve baba ayrılsa bile yine seni çok sevecekler ve senin yanında olacaklar.”

“Biz artık beraber yaşamayacağız, ama seni ne olursa olsun her zaman seveceğiz.”

“Boşanacağımız için üzgün olduğunu biliyoruz.”, 

“Boşanmamızdan sonra senin hayatında neler değişeceğine yönelik endişe yaşıyor olabilirsin.”,“Bu kararı aldığımız için bize kızıyor olabilirsin.”

Cici doktorum Diyor ki!

Boşanma kararınızı çocuğunuza aktarmadan önce bir pedagog ya da çocuk psikiyatrisinden destek alabilirsiniz.