Çocuklarda Uzun COVID (Long COVID)

Riski düşük ama soru işareti çok. 

Çocuklarda ve ergenlerde COVID-19, yetişkinlere göre çoğunlukla asemptomatik veya daha az şiddetlidir. Diğer taraftan birçok ebeveyn ve doktor SARS-CoV-2 enfeksiyonunun uzun dönem etkilerinin ne olacağı konusunda soru işaretlerine sahiptir.  

Genellikle hastalar COVID-19  tanısı konduktan sonra en az 12 hafta hasta kalır ve uzun süre kendini hasta hissetmeye devam eder. Uzun COVID, Long COVİD veya kronik COVID sendromu diye adlandırılan bu durumun ne sıklıkla görüldüğüne ilişkin tahminler değişmektedir.

Uzun COVİD’de en sık hangi şikayetler oluyor?

Son verilere göre COVID-19’dan sonra hemen hemen her organ sistemini etkileyen semptomlar görülebilmektedir. 

Long COVİD’de en sık görülen şikayetler; yorgunluk, nefes darlığı, konsantrasyon bozukluğu (beyin sisi) ve efor sonrası halsizliktir. 

Çocuk ve gençlerde Uzun COVİD görülür mü?

Ne yazık ki, çocuklarda ve gençlerde uzun COVID hakkında daha az veri vardır. Bir çalışmaya göre çocuklarda yedi hastadan  birinin (%13) uzun COVID yaşadığı bildirilmiştir. 

Norveç’teki çocuk ve genç verilerine göre, COVID-19’dan sonra erişkinlerde dört hafta içinde gözlenen semptomların 1-5 yaş arası çocuklarda altı aya kadar sürebildiği gösterilmiştir. University College London Çocuk Sağlığı Enstitüsü’ndeki araştırmacılar da 11-17 yaşındaki çocuk ve gençlerde uzun COVID semptomlarının daha fazla olduğunu bildirmiştir.

Uzun COVİD’mi? Mevsimsel viral enfeksiyon mu? Pandeminin sosyal etkilerinden mi? 

Pandemi sırasında COVID-19 olmayan çocuklarda da baş ağrısı, yorgunluk, uyku bozukluğu ve konsantrasyon güçlüğü gibi semptomlar gelişir. Her yıl okul döneminde sık görülen viral üst solunum yolu enfeksiyonlarının da çocuklarda aynı bulguları gösterebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle SARS-CoV-2 enfeksiyonunun neden olduğu uzun süreli semptomlarının, pandeminin sosyal etkilerinden ve diğer viral enfeksiyonlardan  ayırt etmek zordur. 

Çocukları aşılamak Uzun COVİD’den korur mu?

Çocuklar genellikle asemptomatik olduklarından veya hafif semptomları olduğundan aşılama ihtiyaçları tartışılmaktadır. Ama SARS-CoV-2’nin uzun dönem etkilerinden (multisistem inflamatuar sendrom MIS-C ve uzun COVID) korumak önemlidir. Omicron varyantı ile çocuklarda artan vakalar ve birçok ülkede çocukların aşılanmıyor olması çocuklarda daha fazla uzun COVID vakası olacağını düşündürmektedir. 

Aşının çocuklarda uzun COVID semptomlarını iyileştirebileceği veya enfekte olmaları durumunda uzun COVID’e yakalanmalarını önleyebileceğine dair veriler vardır. 

Çocuklarda uzun süreli COVID belirtileri nelerdir? 

Şimdiye kadar, uzun COVID geliştiren çocukların çoğunda hafif bir enfeksiyonun ardından devam eden semptomlar da hafif seyretmiştir. 

Çocukların yaklaşık dörtte üçü, ateş, boğaz ağrısı, öksürük veya nefes darlığı gibi hafif, orta şiddette semptomlar bildirmiştir. 

Çocuklar, ilk enfekte oldukları andan itibaren aynı semptomları uzun süre gösterebildiği gibi  iyileşip birkaç hafta içinde farklı semptomlar da yaşayabilirler. 

Çocuklar arasındaki en sık yorgunluk, baş ağrısı, boğaz ağrısı, reflü, bulantı ve kusma, eklem ve kas ağrısı, beyin sisi veya baş dönmesi, döküntüler ve ishal görülmektedir. Daha nadir olarak  ateş, nefes darlığı, efordan sonra yorgunluk, kilo kaybı, anormal kalp atışları, nöbetler, saç dökülmesi, halüsinasyonlar, mesane iltihabı, ağrılı veya kanamalı diş etleri, ağızda aftlar ve görme bozuklukları da gözlenmektedir. Hafıza sorunları, koku kaybı veya düzgün koku alamama çocuklarda erişkinlere göre çok azdır..

Kimler uzun COVID için risk altındadır?

Uzun süreli COVID geliştirmedeki en büyük risk faktörü yaştır. Ergenler küçük çocuklardan daha yüksek risk altındadır; çoğunlukla 12 yaş ve üstü çocuklar da Uzun COVİD görülmüştür. 

Uzun COVİD gözlenen çocukların yüzde 64’ü kızdır ve obezite, astım, egzama  ve alerji hikayesi olanlarda çok daha daha sık gözlenmektedir. 

Uzun COVID düzelir mi?

Çocukların çoğu uzun süreli COVID’den 3-5 ay içinde iyileşmektedir. Nadiren çok uzun süre devam eden vakalar bildirilmiştir. 

Uzun COVID’nin çocuklar üzerindeki etkisi nedir?

Çocuklarımızın Uzun COVID’e yakalanma olasılığı düşük olsa da uzun dönemde bellek sorunları yaşayabildikleri, yeteri kadar egzersiz yapamadıkları, derse konsantre olmak ya da dikkatlerini toplamakta güçlük çektikleri bildirilmiştir.. 

Çocuklardaki bu bulgular ne yazık ki görmezden gelinmekte ve tedavi ihmal edilmektedir. 

Uzun süreli COVID riski düşük olsa bile, özellikle omikron varyantı ile SARS-CoV-2 enfeksiyonlarının artışı, çok sayıda çocuğun uzun COVID olabileceği anlamına gelir. Uzun COVİD için  farkındalık çok önemlidir. 

Çocukların çoğu COVİD sonrası iyileştiği için endişelenmemeliyiz ama onları korumaya ve şikayetlerini ciddiye almaya devam etmeliyiz. Bu konuda elbette en önemlisi koruma yöntemleri  COVID-19  aşıları, el yıkama ve maske kullanmaktır. 

Cici doktorum diyor ki!

Aşılanan bireylerde Uzun Covid riski de düşmektedir. Aşınızı ihmal etmeyin.