Sorular ve Cevaplarla Çocuklarda Geniz Eti

GENİZ ETİ NEDİR?

Geniz eti ve bademcikler lenfoid dokudan ibaret ikincil lenfatik organdırlar. Belirgin olarak hücresel bağışıklık (B hücre) ile ilgili olsalar da antikor üretimini de sağlarlar.Normal lenfatik sistem taşıyıcı lenfatiklerle getirilen antijenleri tanırken bu organlar havada uçuşan antijenleri direkt yakalayarak üst hava yolunun bağışıklığına aracılık ederler.

GENİZ ETİ NEREDEDİR?

Geniz eti olarak bilinen “adenoid dokusu” geniz olarak adlandırılan yutağın en üst kısmının burun ile birleştiği yerde, yani burnun arkasındaki boşlukta yerleşir. Dolayısı ile büyümesi durumunda ilk olarak solunum etkilenir.

GENİZ ETİ HASTALANINCA NE OLUR?

Geniz eti iltihaplanarak ya da büyüyerek hastalıklara yol açabilir. Gebeliğin 7. ayında tamamen gelişmiş olan geniz eti, bağışıklığın gelişmeye devam ettiği 4-5 yaşa kadar giderek büyür, sonra hem giderek küçülür, hem de genizin giderek genişlemesi ile hava yolu rahatlar ve 10 yaş civarında da tamamen kaybolur. Büyüme olağandan fazla olursa havayolunda tıkanmaya neden olur.  

Büyük ve kronik olarak iltihaplanmış geniz eti normal büyüklükteki geniz etinden daha çok hastalık yapıcı bakteri taşır, böylece rinite, sinüzite, farenjite, otite, üst hava yolu öksürük sendromu olarak da adlandırılan genizdeki gıcık hissine, hatta enfeksiyona bağlı immün hastalıklara, romatizmaya, otoimmün nefrite ve anafilaktikpurpuraya neden olabilir. 

Geniz etindeki büyümeye bakteriler yanında pasif sigara içiciliğinin de etkili olduğu gösterilmiştir. Özellikle uykuda ve sırtüstü yatarken yumuşak damak ve çevresindeki yumuşak dokuların gevşemesi ve yerçekiminin de etkisi ile tıkanma daha da artarak uyku bozuklukları ortaya çıkar.Uyku bozuklukları kendini değişik şekillerde gösterir. Gürültülü soluk alıp verme, uykuda terleme, apne, nefes darlığı, ağız solunumu, altını ıslatma, salya akması, gece terörü, uyurgezerlik, uykuda huzursuzluk gibi belirtiler görülebilir. “Apne” olarak adlandırılan nefes kesilmeleri tipik olarak kısadır ve uykuda sık uyanmalarla beraberdir, çocuk hava yolunu açmak için devamlı pozisyon değiştirir, başını arkaya atar. Apne uzadığında kandaki oksijen iyice azalır ve kalp damar sisteminde de yüklenmeye neden olur.

Uyku bozukluğuna ek olarak gündüz uykululuğu, sabah baş ağrıları, ağız kuruluğu, ağız kokusu, yutkunma zorluğu, burundan konuşma ve davranış bozuklukları (hiperaktivite, okul dikkatinin azalması, akademik beceride bozulma, saldırgan veya isyankar kişilik yapısı) da görülebilir.

Çocuğun uykusu bozulduğunda büyüme hormonu salgılanmasında bozulmalar olur ve buna bağlı olarak büyüme problemleri; zorunlu ağız solunumu nedeniyle alt çene ve dilin aşağı ve arkaya doğru yer değiştirmesi nedeniyle gelişen duruş bozukluğu yüzünden yüz gelişiminde ve çene kapanışında bozukluklar oluşabilir. Sonuç olarak geniz etindeki büyüme nedeniyle burun solunumu tamamen tıkanan çocuklarda “adenoid yüzü” denilen tipik yüz görünümü ortaya çıkar.

Geniz eti, Östaki borusuna yakın yerleşimi nedeniyle gerek büyüyerek gerek bakteri yatağı olarak kulağın havalanmasını etkileyebilir ve kulakta sıvı birikimine; sinüslerin boşalımını engelleyerek sinüzite, sinüzitin uzamasına ve geçmeyen burun akıntılarına yol açabilir. 

GENİZ ETİNDEKİ BÜYÜME NASIL TESPİT EDİLİR?

KBB muayenesinde bademciklerin büyük olduğunun tespiti ile indirekt olarak, rijit ya da fleksibl nazofaringoskopik muayene ile direkt olarak veya yan kafa filmi ile geniz etindeki büyüme tespit edilir. 

GENİZ ETİNDE BÜYÜME OLDUĞUNDA NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tedavi “adenoidektomi” denen geniz etinin alınması ile sağlanır. Adenoidektomi ABD’de tüp takılması ve adenotonsillektomiden sonra en sık yapılan üçüncü ameliyattır. Sıklıkla da 2-5 yaşları arasında yapılır. 

GENİZ ETİ AMELİYATI NE ZAMAN YAPILIR?

1. Enfeksiyon varlığında;
   1. Geniz eti enfeksiyonlarında,
   2. Kulak iltihabı (kulakta sıvı, akut otit, kulak akıntısı, kulak zarının delik olması) veya kronik sinüzit ile beraber geniz eti büyümesi olduğunda 
2. Tıkanma varlığında 
   1. Kronik ağız solunumu, aşırı horlama veya uyku apnesineneden olan geniz eti büyümelerinde,
   2. Kalp-akciğer hastalığı, yutma zorluğu, konuşma bozuklukları, büyüme geriliği,yüz anomalileri, ağızda kapanış bozukluğu ile beraber olan ve yukarıda anlatılan uyku bozukluklarına neden olan geniz eti büyümelerinde,
   3. Tümör şüphesinde “adenoidektomi” ameliyatı yapılarak hava yolu açılır ve çocuğun rahat nefes alması sağlanır.

GENİZ ETİ AMELİYATINDA HANGİ TEKNİKLER KULLANILIR?

Ameliyat klasik küretaj yöntemiyle de yapılabilir,  bipolarkoter, koblatör veya mikrodebrider kullanımı ile de yapılabilir. Klasik küretajen ucuz yöntemdir ve yöntemler arasında ameliyat süresi veya ameliyat sonrası komplikasyonlar açısından fark bulunamamıştır.

GENİZ ETİNİN ALINMASININ FAYDALARI NEDİR?

  Öncelikle çocuk burnundan rahat nefes almaya başlayacak ve uyku bozuklukları düzelecektir. Uyku bozukluklarının düzelmesiyle huzursuzluklar gerileyecek, kilo alımı olacak, boy artışı sağlanacak, yüz gelişimindeki bozulmalar duracak, varsa kulaklardaki hastalığın ilerlemesi, sinüzitin düzelmesi sağlanacak, sık hastalanmaların önüne geçilecektir.

Cici Doktorum Diyor ki!

Geniz eti büyük olan ve ameliyat edilmeyen çocuklarda;
yüzde kalıcı şekil bozuklukları geliştiğini biliyor musunuz?