Eklem Romatizması mı Oldum?

Vücutta kas iskelet sisteminini oluşturan kemiklerin birbirine bağlandığı kısımlar kabaca eklem olarak tanımlanır. Eklemler; kemik uçları arasındaki eklem sıvısı, eklem kapsülü, eklem etrafındaki kıkırdak yastıkçıklar ve kasların bağlandığı tendon kısımları gibi bileşenlerden oluşur. Her eklemde tüm bileşenler yoktur yada örneğin kıkırdak yastıkçıklar gibi öğeler farklı eklemlerde farklı sayı ve yerleşimlerde olabilir. Eklemi oluşturan bileşenlerin herhangi birinde meydana gelen yıpranma, yapısal bozulma, iltihaplanma, zorlanma kendini öncelikle ağrı olarak gösterir. Bir eklemde sadece ağrı olması Atralji olarak adlandırılır. Eklemlerde kireçlenme(osteoartrit), kıkırdak yastıkçıkta iltihaplanma(bursit), kas bağlarında zorlanma –iltihaplanma(tendinit), mikrobik olan eklem enfeksiyonu(septik artrit), mekanik yaralanma, eklem aralığına yada etrafına yabancı madde birikimi(gut), romatizmal eklem iltihabı(romatoid artrit, sistemik lupus eritematozis, psöriatik artrit gibi)  eklem ağrısı oluşumuna neden olur.

Sağlık kurumlarına başvuran hastaların %15 inde kas iskelet sistemine ait yakınma vardır. Bu hastaların %48 inde sırt ağrısı, %12 sinde yumuşak doku rahatsızlığı, %31 inde osteoartrit (kireçlenme), %9 unda inflamatuar (iltihaplı eklem romatizması) artrit vardır. Gelişmiş ülkelerde çalışamamanın 2. En sık nedeni kas iskelet sistemi ağrılarıdır.

HER EKLEM AĞRISI “ARTRİT” Mİ?

Artrit eklem ağrısından farklı ve kapsamlı bir tanımlamadır. Eklemde ağrının yanında sıcaklık artışı(kızarıklık), şişkinlik(ödem) , hassasiyet ve hareket sınırlılığı var ise olay artrit olarak tanımlanır. Hastalarda farklı sebeplerle oluşan anemi, vücutta enfeksiyon varlığı, dolaşım-solunum yetmezliği, psikolojik sebepler eklem ağrısı oluşmasına neden olur ancak artrit yapmaz. Yakınmaların 4-6 haftadan uzun ya da kısa olmasına göre eklem ağrısı akut veya kronik olarak ayrılır. Hastanın sorgulanması esnasında ağrı yanında sabahları eklemi hareket ettirmedeki zorlanma durumu, hareket kısıtlılığı, eklem hareketinde eklemden ses gelmesi, eklemlerde kilitlenme, şekil bozukluğu varlığı ve artrit bulguları olup olmadığı kontrol edilir. Hastanın hikâyesi ve muayenesi tanı koymada %70 oranına varan tanı koyma gücüne sahiptir.

ROMATİZMAL HASTALIKLARDA EKLEM AĞRISI DIŞINDA ŞİKAYETLER NELERDİR?

Sağlık kurumuna başvuran hastaların en çok öğrenmek istediği ve kaygılandığı hastalık grubu iltihaplı eklem romatizması olup olmadıkları konusudur. Eklem ağrısı önde gelen yakınma olmakla birlikte bu hastalıklarda artrit vardır. Halsizlik, yaygın kas ağrısı, kas güçsüzlüğü, ekstremite şişliği, tekrarlayan damar tıkanmaları(tromboz), tekrarlayan düşük şeklinde bebek kayıpları, deri döküntüsü, üveit(göz damar tabakası iltihabı), ağız-göz kuruluğu, ağız içi ve genital bölgede yaralar, tekrarlayan karın ağrıları, nedeni bilinmeyen ateş, kilo kaybı sıklıkla romatizmal hastalıklarda eklem ağrısına eşlik edebilir.

ROMATİZMAL HASTALIKLAR KADINLARDA DAHA MI SIK GÖRÜLÜR?

Romatizmal hastalıklarda genetik, yaş, cinsiyet durumuna göre farklı hastalıkların görülme sıklığı değişir. Kadın hastalarda SLE(sistemik lupus eritomatozis), RA(romatoid artrit), SS(sistemik skleroz), AS (ankilozan spondilit), PMR (polimyaljiya romatica) görülürken, gut ve reaktif artrit erkeklerde daha sıktır. Psöriatik artrit, enteropatik artrit ve pseudogut grubu hastalıklarsa her iki cinste eşit görülür.

ROMATİZMA EN SIK HANGİ YAŞTA SAPTANIR?

Toplumda, iltihabi romatizmal hastalıklar sıklıkla otuzlu-kırklı yaşlarda başlar ve multisistemik seyirlidir ancak görülme sıklığı diğer eklem ağrısı sebepleri içinde düşüktür. Sağlık kurumlarında eklem ağrısı ile gelen hastalar arasında 50 yaş üzerinde sıklıkla eklem kireçlenmesi (osteoartrit) ile karşılaşmaktayız. Eklem harabiyetine neden olduğundan hastalarımız tarafından iltihabi eklem romatizması ile sıklıkla karıştırılmaktadır. Osteoartrit çalışmalara göre kadınları %11, erkekleri %7 oranında etkilemektedir. En sık tutulan eklem diz eklemi olup ülkemizde 50 yaş üstü kadınlarda diz problemlerinin %22 sini oluşturmaktadır. Bu hastalık genellikle mekanik, genetik ve biyokimyasal faktörlerin etkisi ile özellikle yük taşıyan eklemlerde progressif kıkırdak yıkımı, osteofit oluşumu, eklem kıkırdağı altında kireçlenme, eklem kapsülünde bir dizi yıkım reaksiyonu ile oluşur. Yaş, cinsiyet, obezite, genetik faktörler, kemik erimesi, travma, spor travmaları, mesleki zorlamalar, sigara, düzenli fiziksel aktivite eksikliği hastalığın görülme sıklığını etkiler.

Dört haftayı geçen, yaygın özellikle küçük eklemleri içine alan beraberinde halsizlik, ateş, yorgunluk gibi bulguların varlığında ilk başvurulacak sağlık departmanı iç hastalıkları kliniğidir. Diz, omuz gibi büyük tek eklemi ilgilendiren ağrılarda ise ortopedi kliniği ile değerlendirmeye başlamak uygundur. Her iki klinik de hikâye, fizik muayene, laboratuvar ve radyolojik değerlendirme ile eklem ağrısının uygun tanısını koyup tedavi planı belirleyecektir.