Neden Öksürüyorum?

Öksürük, solunum sistemine yabancı ve zararlı maddelerin alınmasını engelleyen, fazla miktardaki sekresyonun akciğerden atılmasını sağlayan bir savunma mekanizmasıdır. Burun, boğaz, kulak, yüz, yutak, akciğer, akciğer zarı gibi pek çok bölgedeki sinir uçlarının uyarılması ile gerçekleşebilir. Çoğunlukla 3 haftanın altında kısa süreli olabileceği gibi 8 haftadan daha uzun süren kronik öksürükler olabilir. İç hastalıkları ve göğüs hastalıkları polikliniğinde sıklıkla rastladığımız bazen akciğer bazense akciğer dışı organlardan kaynaklanan bir şikâyettir. En sık rastlanılan nedenleri arasında üst hava yolu öksürük sendromu, astım ve gastroösefagial reflü hastalığı uzun süren öksürüğün %39-75 inden sorumludur. Ancak bazen birden fazla sebep bir arada bulunabilir.

Öksürük değerlendirilirken; öksürüğün süresi, birlikte balgam olup olmadığı, gün içinde ortaya çıkış saati, tetikleyici faktörler dikkate alınmalıdır. Kronik ve tekrarlayıcı öksürük yaşam kalitesinde ciddi bozulma yapabilmektedir.

Üst solunum yolu öksürük sendromu en sık öksürük nedenidir. Burun ve sinüslerdeki akıntı postnazal akıntı dediğimiz geniz akıntısı ile genize drene olur. Bu akıntı mikrobik rinit, alerjik rinit,  sinüzit kaynaklı olabilir. Üst solunum yolu kaynaklı öksürüğe neden olur ancak akıntı aspire edilip akciğer içi hava yollarına kaçarsa olay akciğer kaynaklı öksürüğe döner. Yapılan çalışmalarda sinüzit %8-64, alerjik olmayan mikrobik rinit %37, alerjik rinit %23 ile üst solunum yolu öksürük sendromunun en sık sebepleridir. Bu grup öksürük karakteri boğazı temizleme tarzındadır. Hastalar büyük oranda boğazlarına bir şeyin aktığından, burun akıntısından, burun tıkanıklığından yakınırlar. Horlama ve hırıltılı solunumları olup yatarken öksürükleri sıklıkla artar. Hastaların muayenesi ile olayın kaynağı tespit edilerek uygun tedavi planlanır.

Alt solunum yolu dediğimiz ana hava yolu, bronşlar ve akciğer dokusu kaynaklı öksürüklerin 3 haftanın altındaki sebebini enfeksiyonlar(zatürre, bronşit gibi) oluştururken uzayan öksürüğün en sık nedeni astım hastalığıdır. Astım akciğer içindeki hava yollarının farklı sebeplerle daralması ve hava akımının bozulması sonucu oluşan bir hastalıktır. Genellikle gece ortaya çıkan öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunum vardır. Hastaların %57 sinde öksürük tek başlangıç bulgusu olabilir.

KOAH yani kronik bronşit, sıklıkla kış aylarında olmak üzere yılda en az 3 ay süren ve en az 2 yıldır devam eden balgamlı öksürüğün olduğu bir kliniktir. Sıklıkla sigara içenlerin hastalığı olup ilerleyici, geri dönüşü olmayan bir hastalığı oluşturur. Özellikle sabahları gri balgamlı öksürük tipiktir. Bu öksürük toz ve dumana maruz kalma ve üst solunum yolu enfeksiyonu ile artar.

Akciğer kanserleri, hava yolu kanserleri diğer alt solunum yolu kaynaklı kronik öksürük nedenleridir.

Kronik öksürüğün en sık solunum sistemi dışı kaynaklı sebebi gastroözofageal reflüdür. Gastroözofageal reflü mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına verilen isim olup yemek borusunda hasar oluşması durumunda gastroözofageal reflü hastalığından bahsedilir. Asitin yemek borusunu uyarması, bazı durumlarda ise asitin yutağa kadar yükselip bu bölgede tahriş yapması öksürüğe neden olur. Bazı hastalarda midede, göğüste yanma, kaynama, ağrı gibi tipik bulgular vardır. Ancak %75 hastada öksürük olduğunda hiç ek bulgu yoktur.

Yukarda bahsettiğimiz en sık sebeplerin dışında ACE grubu tansiyon ilaçlarının, kalp hastalıklarının, nörolojik ve psikolojik hastalıkların neden olduğu daha nadir görülen kronik öksürük sebepleri vardır. Uzun süren öksürüklerde sebebin tespiti ile tedavi planı mümkün olmaktadır.

Cici doktorum diyor ki!

Öksürük vücudun en önemli koruyucu mekanizmalarından biridir.