Çocuklarda Glutensiz Beslenme Doğru mu Yanlış mı?

Gluten Nedir?

Gluten buğday, çavdar, arpa ve diğer bazı tahıllarda bulunan bir proteindir. Ekmek ve diğer unlu mamullerde, tahıllarda, makarnalarda ve diğer birçok besinlerde küçük miktarlarda bulunur. 

Gluten aynı zamanda doku için işleme sırasında ek olarak besinlere eklenebilir, bağlayıcı ve tatlandırıcı olarak kullanılabilir. Bu nedenle bazen ürün içeriğini okuyarak gluten içerip içermediğine bakmak önemlidir. Pizza, makarna, mısır gevreği ve unlu mamuller gibi yiyeceklere ek olarak, soya sosu ve dondurma, belirli ilaçlara, güzellik ürünlerine ve diyet takviyelerine kadar çoğu üründe glüten bulunabilir.

Hangi Besinlerde Bulunur?

Buğday, diyetteki ana gluten kaynağıdır. Buğday içeren bazı besinler şunlardır:

Ekmek: Tüm buğday bazlı ekmek

Makarna: Tüm buğday bazlı makarnalar

Tahıllar: Çoğu tahıl türü (Makarna, bulgur pilavı, şehriye, erişte, irmik, kuskus vb.)

Unlu mamuller: Kekler, kurabiyeler, kekler, ekmek kırıntıları, hamur işleri, simit, açma, poğaça

Atıştırmalık yiyecekler: Şekerleme, müsli barlar, krakerler, önceden paketlenmiş hazır yiyecekler, kavrulmuş fındık, aromalı cips

Soslar: Soya sosu, teriyaki sos, hoisin sos, marine soslar, salata sosları

İçecekler: Bira ve bazı aromalı alkollü içecekler

Diğer ürünler: pizza, kuskus, et suyu

Yulaf doğal olarak glutensizdir, fakat buğday bazlı besinlerle aynı fabrikada işlenebilecekleri için genellikle glüten ile kontamine olurlar. Bu nedenle “glutensiz yulaf” ibaresi ile satılan yulafları almak gerekir.

Glutensiz Besinler

Glutensiz beslenmede tüketilebilecek besinler ise şunlardır:

Amarant

Beyaz ve yabani (siyah) pirinç

Karabuğday

Mısır

Mısır nişastası

Darı

Patates

Kinoa

Soya 

Glutensiz unlar (soya, patates, pirinç, fasulye unları)

Yulaf (glutensiz)

Çocuklarda Glutensiz Beslenme

1. Olumsuz Yanları

Glutensiz ürünlerle beslenen sağlıklı çocuklar için çeşitli sorunlar görülebilir.

Birçok glutensiz ürün, gluten içeren benzer ürünlere kıyasla daha yüksek miktarlarda yağ ve şeker içerir ve bu da kilo alımına neden olabilir. Gluten içeren tam tahıllar, B vitaminleri, antioksidanlar, demir, selenyum ve magnezyum dahil olmak üzere birçok önemli besinlere sahiptir. İyi sindirim için önemli olan lifleri de vardır. Fakat yüksek yağ ve şeker içeriği olan glutensiz besinlerin tüketimiyle çocuklar önemli besinlerin alımını kaçırıyor olabilirler. Özellikle demir, kalsiyum, folat, tiamin, riboflavin, niasin eksiklikleri görülebilir.

Çocukların büyüme gelişmeleri için sağlıklı kalori alımına ihtiyaçları vardır. Özellikle çocuklarda sağlıklı büyüme gelişme için günlük kalorilerinin en az %50’si karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Buğdayla yapılan veya gluten içeren yiyecekleri kesildiğinde bu kalorileri almak daha zor olabilir ve önerilen oranın altında kalınabilir.

Ayrıca pirinç, genellikle glutensiz beslenmede çok tüketilir ve bu, arsenik gibi daha yüksek düzeyde toksinlere maruz kalmalarına neden olabilir.

Glutensiz ürünlerdeki düşük lif içeriği ise kabızlığa neden olabilir. Lif, B vitaminleri, magnezyum, kalsiyum, demir, folat ve D vitamini gibi eksikler de görülebilir.

Sosyal açıdan bakıldığı zaman da çocukların arkadaşlarıyla aynı yiyecekleri yemediklerinde kendilerini sosyal olarak izole hissedebilecekleri de mümkündür.

2. Olumlu Yanları

Çocuklardaki ishal, karın krampları ve ağrı, şişkinlik ve gaz, döküntüler ve cilt problemleri gibi durumlarda doktorlarının tavsiyesiyle glutensiz beslenebilirler. Hatta bu belirtileri de içeren çölyak hastalığına karşı olan tedavide glutensiz beslenme tek tedavi yoludur. Çölyak hastaları için küçük miktarlarda gluten bile onları rahatsız edebilir. Buğdaya alerjisi olanlar da gluten ve buğday ürünlerinden kaçınmalıdır.

Glutensiz beslenme ile besin eksikliklerinin olmaması adına, çocuklarda glutensiz diye uygulanacaksa mutlaka beslenme uzmanlarına başvurup destek alınmalıdır. 

Sonuç olarak, çocuğunuzda glutensiz beslenmeye başlamadan önce doktorunuzla görüşmeniz gerekir. Olası şikayetlerini anlatmanız ve yapılması gereken herhangi bir test olup olmadığını sormanız daha iyi olacaktır. Bir çocuğun diyeti, yalnızca mevcut sağlığı üzerinde değil, gelecekteki sağlığı üzerinde de büyük bir etkiye sahip olabilir; bu nedenle uygulayacağınız her diyetin sağlık üstünde çok büyük etkisi olduğunu unutmayın.