Depremde Bebek ve Küçük Çocukların Ruh Sağlığı

Doğal afetler sonrası yaşanan travma, insan eliyle oluşan travmalara göre yaşamımızı farklı etkiler ve bireyin kendini daha çaresiz hissetmesine sebep olur.

Yapılan araştırmalarda afetlerden en çok etkilenen grubun kadınlar, çocuk sahibi kadınlar ve 5-10 yaş grubu olan çocuklar olduğu, bebeklerinde uzun dönemde etkilendiği ortaya konulmuştur.

Bebekler ve çocuklar doğal afetlerde daha çok travmaya maruz kalma nedenleri:

• Bakım için bağımlı olmaları,
• Kendini koruma becerilerinin olmaması,
• Merak duygularının tehlikeyi tahmin etmelerine engel olması,
• Yönlendirmeye daha açık olmaları,
• Sınırlı sözel becerileri nedeniyle ihtiyaçlarını belirtmede yetersizlik olarak sayabiliriz.

Afet sonrası bebek ve küçük çocuklarda görülebilecek travma belirtileri:

• İrkilme. Aniden olan ses, ışık, hızla hareket eden bir nesne karşısında istemsiz tepkiler.
• Tekmeleme ve itme hareketleri.
• Sebepsiz çığlık şeklinde ağlamalar.
• Uyku düzenin bozulması (sürekli uyuklama ya da hiç uyumama).
• Beslenmenin bozulması.
• Dalgın, donuk bakışlar.
• Kazanılmış motor becerilerde gerileme ya da kaybolma. (Yürümeye başlayan bir bebeğin yürümemesi, seslendirmeleri varken ses çıkarmama, konuşamama vb.)
• O güne kadar kazanılan psiko-sosyal becerilerde gerileme ya da kaybolma. (Göz kontağı kurmama, gülmeme vb.)
• Parmak emme, diş gıcırdatma gibi davranışsal tepkiler.
• Bakım verenden uzaklaşınca aşırı veya olağandışı tepki verme.
• Huzursuz ve zor sakinleştirilememe.

0-2 Yaş neden önemli?

0-2 yaş güvenli bağlanmanın temellerinin atıldığı yaştır. Bir ölüm teması yoktur. Bu yaş grubundaki bebek ve çocuklar ölümü, bağlandığı temel nesneden uzun süreli ayrılık olarak algılar. Bu dönemde bebeklerin ebeveyn kaybı varsa ve bağlanacağı bir model yoksa temel güven kaybına maruz kalma olasılıkları yüksektir. Ani ebeveyn kaybına maruz kalan bebeklerde ciddi fizyolojik belirtilere bağlı, ölümle sonuçlanan durumlara da rastlamaktayız.

Afetin uzun dönemde 0-2 yaş arası çocuklarda yarattığı etkiler olarak,  yoğun bir şekilde ayrılık kaygısı ve bağlanma bozukluğu tepkilerini görmekteyiz.

Ne yapılmalı?

Deprem sonrası yoğun bir kayıp ve yas yaşanan bu akut dönemde ebeveynin ya da bakım verenin kendinin ve bebeğinin öncelikle temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayabiliyor olması gerekir. 

Sağlıklı bir psikolojik ilk yardım için ebeveynin yada bakım verenin güçlendirilmesi gereklidir.

Destekleyici insanlar, kültürle ve ritüellerle bağ kurup, içinde bulunulan şartlar elverdiğince rutine dönmek, güven duygusunu besler. 

Ebeveynin güvendeyim duygusu, bebeğe de güvendesin hissini yaşatır ve sağlıkla büyümesine olanak sağlar.

Bebeklerin ona sevgi ve şefkat verecek bir yetişkine ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır.

“Sevgi büyümenin cansuyu dur.”