Buruna Tuzlu Su (Serum Fizyolojik) Uygulanmalı mı?

“Serum fizyolojik, deniz suyu, tuzlu su” adı altındaki içerikler, yıllardır, sağlıklı ve üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocuk, erişkin birçok kişide kullanılmaktadır.

Üst solunum yolu enfeksiyonlarının seyri : 

Günümüzde bireyler hasta olduklarında, hastalığın hiç bir sonucunu yaşamak istemiyorlar. Konumuzla ilgili olan üst solunum yolu enfeksiyonlarında kişi, ateşi çıkmışsa düşsün, burnu tıkanmışsa hemen açılsın, öksürüyorsa hemen geçsin, kas ağrıları varsa hiç ağrımasın, iştahı yoksa hemen yemek yiyebilecek hale gelsin istiyor. Halbuki bütün bu sonuçların hastalığın doğal seyri olduğunu ve hastalığın geçmesi için de gerekli olduğunu bilmeleri gerekir. 

Ateş yükselmesinin, mikropların üremesini engelleyen ve savunma hücrelerinin mikropları daha kolay yok etmesine yarayan bir yönü vardır. Burun, mikroplarla savaştığı sırada, kan akımının artması ile şişer ve ısısı artar. Bu, savunma için gereklidir. Geniz akıntısının alt solunum yollarına inmesini engellemek için kişi öksürür. Öksürmezse, iltihaplı akıntı akciğere ulaşır. İştah kesilir, yorgun hissedilir, çünkü vücut dinlenerek kan akımını sindirim sistemine ve kaslara değil, mikrobun olduğu yere yönlendirmek ister. Bu süreçte zorlayarak yenilirse kusulur. Hastalığın doğal süreçlerinin yaşanmasının hastalığın geçmesinde ve tekrarlamamasında önemli olduğu bilinmelidir. Elbette bu şikayetler aşırı olduğunda ve/veya çok uzadığında sebepler araştırılacak, gerekli bilimsel önlemler alınacaktır. Sadece, bir süre için yaşanılan şikayetlerin normal olduğu, gereksiz ve fazla tedavinin hastalığın uzamasına, komplikasyonlara yol açabileceği bilinmelidir.

 Üst solunum yolu enfeksiyonlarında serum fizyolojikler:

Üst solunum yolu enfeksiyonlarında bu kaygılarla hastalar, burun açmak, iltihabı akıtmak, burnu temizlemek vb amaçlarla tuzlu suları çok masum görerek kullanmaktadırlar. Bazen eczaneye danışıldığında da ilaç olarak görülmediği için tuzlu sularla burun temizliği önerilmektedir. Hiç bir şey yapmadan hastalığın doğal sürecini beklemek psikolojik sıkıntı yarattığı için, bir şey yapmış olmak ve iç rahatlatmak için tuzlu sulara başvurulmaktadır. Bence bazı hekimler de hastaların bu isteklerini tatmin etmek için tuzlu sular önerebilmektedirler. Ancak bu karışımların -özellikle basınçlı- kullanımı, ciddi klinik problemlere yol açmaktadır.

Tuzlu su (serum fizyolojik) kullanmak ne kadar faydalı?

Tuzlu su kullanmak, özellikle deniz suyu kullanmak, sanki denize girmek gibi faydalı bir şey olarak anlatılmakta, algılanmaktadır. Durum böyle değildir. Yazın sağlıklı bir durumda denize girmek ile hastayken deniz suyu ile burun yıkamak hiç aynı değildir. Yazın üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirken hiç denize girip iyileştiniz mi? Zaten yazın genelde mikrobik durumlar az olur, sadece alerjik veya hava kirliliğinden etkilenen burunlar denizde rahatlarlar, bu rahatlama yoğun iltihaplı akıntı varken olmayacaktır; hele nezle iken denizde derine dalarsanız, sinüsleriniz ve kulaklarınız etkilenecektir. Güneşli, dinlenmenin olduğu ve stresin azaldığı bir ortamda denize girmek ancak çok özel kronik sinüzitli durumlarda fayda sağlayabilir.

Buruna uygulanan tuzlu sular ne işe yarar?

*Burun, içerisinden geçen havayı temizler (6 mikrometreden büyük partiküller burun içerisinde mukusa yapışır).

*Burun, içerisinden geçen havayı nemlendirir (burun içerisine giren havanın nemi ne olursa olsun genize geldiğinde %95’e kadar nemlenir)

*Burun, içerisinden geçen havanın ısısını ayarlar (burun içerisine giren havanın ısısı ne olursa olsun genize geldiğinde yaklaşık 35 dereceye gelir)

Burnumuz görevleri nelerdir?

Burnumuzun koku alma, mikroplara karşı ilk defans yeri olma, yüze estetik özellik katma, mukus salgısı ile susuz kalmamızı engelleme gibi görevleri de vardır.

Burnun anatomik yapısı, hava akımının burun içerisinde dönerek ilerlemesini sağlar. Hava, burun mukozasına çarpar ve yön değiştirir. Çarptığı anda mukoza ısısı ve nemine yaklaşır. Taşıdığı yabancı maddeler de mukozaya yapışır. Ancak 6 mikrometreden küçük partiküller akciğere ulaşabilir. Burun delikleri nöbetleşe çalışır, biri tıkanır, diğeri açılır, bu fizyolojik bir durumdur (nazal siklus). Ağız solunumunda bunların hiç biri olmaz, görevi akciğer üstlenir.

Burun mukozası günde yaklaşık 1,5 litre mukus üretir ve biz bunu yutarız. Burun mukusu yaklaşık 20 dakikada bir yenilenir. Yani burun ön ucuna yapışan bir yabancı madde 20 dakika sonra süpürge hücreleri tarafından genize kadar süpürülür sonra yutulur.

Burnumuzu yıkamalı mıyız?

Bu bilgilerden anlaşılacağı üzere burun içerisini hortumla yıkasanız bile 20 dakika sonra burun yine eski haline gelmeye başlayacaktır. Mekanik temizliğin etkisi ancak 20 dakika sürebilir. Ayrıca tuzlu sular burnu açmaz, sadece hipertonik olanları açabilir, bu da ciddi kabuklanma demektir.

Tuzlu sular, suyun basıncına bağlı olarak, normal mukus akım yönünü değiştirerek, normalde sinüs içerisine gitmeyen burun içeriğinin, sinüs içerisine veya orta kulağa girmesine yol açabilir. Bu da, basit üst solunum yolu geçiren bir kişinin, sinüzit ve orta kulak enfeksiyonuna yol açılması demektir.

Tuzlu suların olası yan etkileri:

1-Burnun fizyolojik mukus akımını tersine zorlayarak, iltihaplı akıntının sinüsler içerisine gönderilmesine yol açabilir.

2-Östaki borusundaki siliyer aktivite ve fizyolojinin tersine etki yaparak nazal içeriğin orta kulağa ulaşarak sıvı birikimine ve/veya orta kulak iltihabına yol açmasına sebep olabilir.

3-Burun ısısını ve pH değerini değiştirerek mikropların üreyebileceği zemin hazırlayabilir.

4-Mukozanın tahribine yol açarak doğal savunma duvarını bozabilir.

5-Aşırı miktarda kullanıldığında burunda kabuklanma ve sonucunda ciddi tıkanıklık, kanama yapabilir.

6-Enfekte akıntı tam biterken tekrar sinüs içerisine akıntının gitmesini sağlayarak kısır döngü ve kronik sinüzite yol açabilir.

Herkese bilimle, akılla, sağlıkla kalacakları güzel günler diliyorum.

(Not: Bu bilgilerle sadece fikir vererek yardımcı olmak amaçlanmıştır, kesin teşhis ve tedavi sadece muayene eden ve varsa tetkikleri inceleyen hekim tarafından yapılır.)

Cici doktorum diyor ki…

Çocuklarınızın burnunu aspire ederek açmaya çalışmak burnun daha fazla tıkanmasına neden olabilir.