9 Maddede Bebeğinizin Karakterini Öğrenebiliriniz
-
- Eylül 12, 2024
Her bebek emmek ister, uyumak ister. Hepsi ağlar. Hepsi kucağa alınmak ister. Ve bu isteklerini bir şekilde size iletmeye çalışırlar. Siz bebeğinizin acıkınca, bezi kirlenince yada sıkılınca nasıl tepki verdiğini gözlemlerinize dayanarak anlayabilirsiniz. Ancak farklı bir bebekle bir araya geldiğinizde, bebeklerin nasıl birbirlerinden farklı tepkiler verdiğini fark edersiniz.
Bir bebek yatağına yatırıldığında etrafa bakarak oyalanabilirken, sizin bebeğiniz ağlayabilir. Her iki davranış da normaldir. Ancak bebeklerin aynı uyaran yada aynı ihtiyaca karşı farklı tepki vermeleri bebeğin karakteri ile ilgilidir.
Yeni doğmuş bebeklerin karakteri farklı mıdır?
Ebeveynler genellikle çocuklarının karakterinin doğdukları günden beri değişmediğini söylerler. Bebeğin baskın karakter özelliklerini anlayabilmek ilk birkaç hafta içinde hiç kolay değildir. Bunun nedeni özellikle ilk üç aylık dönemde uyum döneminin her bebek için farklı öğeyi barındırmasıdır. Özellikle bebeğiniz prematüre ise karakter özellikleriniz anlamanız daha zordur ve daha uzun zaman alabilir.
Bebeğinizin normal davranışlarını gözlemleyin
Bebeğinizin kendine özgü özellikleriyle ilgili ipuçlarını onu gözlemleyerek öğrenebilirsiniz. Böylece bir yandan bebeğinizin isteklerini doğru yorumlar ve karşılarken, diğer yandan da onun yeteneklerini ve karakterini de keşfedebilirsiniz. Bebeğiniz aşağı yukarı 4 aylık olduğunda, bir çok karakteristik özelliği belirgin hale gelmiş olur.
Çocuğunuzun karakteri ile çevresi arasında bir uyum ortamı sağlarsanız bebeğiniz çok daha sağlıklı gelişir. Siz de bebeğiniz ile karşılıklı anlayışa dayalı dinamik bir ilişkinin temellerini atmış olursunuz.
Bebeğimin karakterini anlamak için hangi davranışlarına dikkat etmeliyim?
Çocuk gelişim uzmanları ve psikiyatristler, ebeveynlerin çocuklarını daha kolay anlamalarına ve onların bireysel ihtiyaçlarına göre doğru ve etkin davranışlar oluşturmalarına yardımcı olmak için bazı davranışsal kategoriler tanımlamıştır. Bunlar:
- Hareketlilik
- Düzen (istikrar)
- İlk tepki
- Uyum sağlama
- Duyarlıklık
- Tepki düzeyi (hararet)
- Ruh hali
- Dikkat dağınıklığı
- Kararlılık (sebat etme) gibi farklı 9 özelliği iyi gözlemleyin.
- Bebeğinizin hareketliliğini değerlendirin.
Hareketlilik, bebeğinizin gün boyunca sergilediği, olağan fiziksel hareketlilik düzeyidir. Bebeğinizin hareketlilik düzeyini belirlemek için aşağıdaki değerlendirmeleri yapın:
*Bebeğinizin beslenme, bez değiştirme, banyo
gibi günlük rutinleri sırasında bebeğinizi izleyin. Kıpırdamadan durup etrafı sessizce izliyor mu?
Yoksa rahat durmayıp kıpır kıpır yuvarlanıp duruyor mu?
*Bebeğinizi uyurken gözlemleyin.
Uyurken, yatağında sakin mi duruyor?
Yoksa devamlı bir tarafından öbür tarafına mı yuvarlanıyor?
*Bebeğiniz sizi görünce ne yaptığına dikkat edin.
Ona doğru yaklaştığınızda coşkuyla elini kolunu mu sallıyor?
Yoksa sessiz sakin gelmenizi mi bekliyor?
Bu ve bunun gibi günlük rutinleri gözlemleyerek bebeğinizin hareketlilik düzeyini düşük, değişken yada yüksek olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin düzen-istikrarını değerlendirin.
Düzen (istikrar), bebeğinizin açlık ve yorgunluk gibi vücut ritimlerinin önceden tahmin edilebilir olması demektir. Bebeğinizin istikrarlı hareketlilik düzeyini belirlemek için aşağıdaki gibi değerlendirmeleri yapın:
*Bebeğinizin gündüz uyku düzenine göre saatinizi ayarlayabiliyor musunuz?
*Bebeğinizin kaçta kaka yapacağını tahmin edebilir misiniz?
*Beslenmesi belli bir düzende mi?
Eğer cevaplarınız “evet” ise bebeğiniz düzenli yani istikrarlıdır.
Ancak, ne zaman acıkacağını veya uykuya dalacağını bilemediğiniz bir bebeğiniz de olabilir. Bazı bebekler her gün değişik davranabilir. Bu da normal bir davranıştır.
Bu gözlemler ile bebeğinizi düzenli-istikrarlı, değişken yada düzensiz olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin ilk tepkisini değerlendirin.
Bebeğinizin yeni bir şey karşısında verdiği ilk tepkisi nedir? Bebeğinizin ilk tepkisini ölçebilmek için aşağıdaki değerlendirmeleri yapın:
*Yeni bir kişi gördüğünde meraklı meraklı bakıp gülümsüyor mu?
*Yeni bir yiyeceğin hemen tadına mı bakmak istiyor mu?
*Yoksa bebeğiniz bir süre geri planda durup önce ne olup bittiğini görmek için beklemeyi mi tercih ediyor?
Bu gözlemler ile bebeğinizi çok temkinli, değişken ve çok meraklı arasında değerlendirebilirsiniz. Ancak unutmayın ki bebekler uyarana göre değişen tepkiler verebilir ve bazı durumlarda meraklı, bazen de temkinli davranabilirler.
- Bebeğinizin değişime nasıl uyum sağladığını değerlendirin.
Küçük bebekler bazen beslenme pozisyonları değiştirilince bile rahatsız olur ve uyum sağlamakta zorlanabilir. Daha büyük bebekler ise, evinden, beşiğinden ayrıldığında; hatta pijamadan günlük giysilere geçildiğinde bile uyum zorluğu çekebilirler. Özellikle de yeni bir bakıcı geldiğinde ya da kreşe başladığında uyum sağlamak bebekler için daha zor olabilir.
Bu gözlemler ile bebeğinizi kolay uyum sağlayan, değişken ve yavaş uyum sağlayan olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin çevredeki dış uyaranlara verdikleri tepkileri değerlendirin.
Bebeklerin çevreleriyle ilgili algıları yüksektir. Örneğin çevresinde değişen ışık, ses, tat ve vücutlarına dışarıdan gelen uyaranların verdiği hislere hemen tepki verirler.
*Bebeğiniz daha bezi ıslanır ıslanmaz huysuzlanıyor mu? Yoksa hiç aldırış etmeden poposunda kakayla
dolaşıyor mu?
*Bebeğinizin tat konusunda seçiciliği nasıl? Anne sütü ile mama arasında, hatta değişik markalarda mamalar arasında net tercihler yapıyor mu?
*Bebeğiniz gözlük taktığınızda, saçınızı kestirdiğinizde yada rengini değiştirdiğinizde farkına
varıyor mu?
Bu gözlemler ile bebeğinizin dış uyaranlara tepkilerini düşük, değişken ve yüksek olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin enerji düzeyini değerlendirin.
Bebeğinizin olumlu yada olumsuz farklı durumlara
verdiği tepkinin enerji düzeyini tespit edin.
*Bazı bebekler hemen her şeye karşı şiddetli tepki verirler. Haykırırlar, gülerler, çığlıklar atarlar, feryat figan ederler ve el kol hareketleri yaparlar.
*Bazı bebekler ise gülümseyerek, mızıldanarak ya da yüzlerini çevirerek tepki vermekle yetinirler.
Bu tepkilere dikkat ederek, bebeğinizin enerji düzeyini düşük, değişken ve yüksek olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin ruh halini değerlendirin
Tıpkı yetişkinler gibi, bebeklerin duyguları da gün içinde değişiklikler gösterebilir.
Bebeğinizin dünyaya neşeli gözlerle mi yoksa daha ciddi bir tavırla mı baktığını gözlemleyin.
*Bebeğiniz gülüp oynayan bir bebek mi?
*Yoksa gülümsemesi ve neşelenmesi için daha fazla dil dökmeniz mi gerekiyor?
Bebeğinizin ruh halini neşeli, değişken ve ciddi olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin dikkatini değerlendirin
Bazı bebekler, dikkatlerini dağıtacak şeylerin varlığına rağmen, bir süre herhangi bir faaliyete odaklanabilirler. Bebeğinizin dikkati, hareketlilik ve merak gibi diğer özelliklerle de bağlantılıdır.
*Bebeğiniz odaklanabiliyor mu?
*Yoksa dikkati kolay dağılıyor mu?
*Emerken dikkatleri tamamen meme emmeye mi odaklı?
*Yoksa biraz memip sonra başını etrafa çevirip bakınıp, sonra biraz daha mı meme emer?
*Oyunu yada beslenmeyi bırakıp dışarıdan gelen
gürültüyü dinler mi?
*Bir oyuncakla uzun süre odaklanarak oynar mı?
*Yoksa bir oyuncaktan diğerine atlar mı?
Bu soruların cevaplarına göre bebeğinizi odaklı, değişken veya dikkati dağınık olarak değerlendirebilirsiniz.
- Bebeğinizin kararlılığını ve konulan sınırlara karşı verdiği tepkileri değerlendirin
Sebat ya da dikkat süresi bebekten bebeğe değişiklik gösterir. Bazı bebekler,
engeller karşısında direnirken, bazıları herhangi bir engel karşısında çabucak pes ederler.
*Bebeğiniz bir oyuncağı bir deliğe sokmak yada puzzle yaparken, lego oynarken doğru parçaları birleştirmek için tekrar tekrar denemeler yapıyor mu? Kararlı mı? Yoksa birkaç başarısız girişimden sonra vazgeçiyor yada sizden ağlayarak yardım mı istiyor?
*Bebeğiniz ayaklanınca, önüne sınırlar koyduğunuzda neler yapıyor? Sınırları kaldırmaya çabalıyor mu? Yoksa geri dönüp başka yola mı gidiyor?
*Bebeğiniz priz üzerindeki kapatıcıyı sökmek için uğraşıyor mu? Yoksa dikkatini başka yöne çekerek onu
başka bir şeyle oynamaya kolayca ikna edebiliyor musunuz?
Tüm bu özellikleri 9 maddede değerlendirerek bebeğinizi çok hareketli, çok meraklı, azimli ve kararlı, hararetli, istikrarsız, mutlu, sessiz, kolay uyum sağlayan, çabucak morali bozulan, dikkati dağınık, duygusal vb değerlendirebilirsiniz.
Bu değerlendirme sonrası bebeğin karakterine göre ne yapmanız gerektiğini bir sonraki sayıda ayrıntılı olarak size anlatacağım.
Hepinize çocuksu günler….
