Pandemi Sürecinde Çocuklar

Son bir yılda koronavirüs, Covid-19  ve pandemi çocuklarımızın yeni karşılaştığı ve en sık duyduğu kelimeler oldu. Süper taşıyıcı olarak nitelendirilen çocuklar Covid-19 nedeniyle ciddi sağlık problemleri yaşamıyorlar ve şükür ki içlerinden çok azı bu virüs nedeniyle hayatını kaybetti. Ancak virüsün toplumsal yaşamda yarattığı değişimler, çocuklar üzerinde de ciddi ve yıkıcı etkiler bırakmaya devam ediyor.

ÇOCUKLARDA COVİD-19 BELİRTİLERİ NELERDİR?

Çocukların %80 gibi büyük bir kısmı COVİD-19 u asemptomatik (belirti göstermeden) yada basit bir nezle gibi  geçirirler. %10 kadarında erişkinlere benzer ağır alt solunum yolu enfeksiyonu bulguları (ateş öksürük vb) gözlenirken; maalesef %5 çocuklar ağır solunum yetmezliği ile yoğun bakım tedavisine ihtiyaç duyuyorlar. Ancak yeni mutasyonlarla çocuklarda daha çok enfeksiyon görülmeye başladı. Bunun yanında Kawasaki benzeri tablo ve MİS-C denilen multisistem inflamatuar sendrom sıklığı da artmakta.

COVİD-19 her yaştaki çocukta görülebilmekle birlikte en ağır tablolar yenidoğanlarda, 1 yaş altı ve 12 yaşın üstünde çocuklarda gelişiyor. Çocuklarda COVİD-19 farklı klinik tablolarla karşımıza çıkabilir.  Basit bir ürtiker ve döküntü tablosu olabileceği gibi; miyokardit, ensefalit yada sıklıkla gastroenterit olarak da görülebilir. Özellikle Kawasaki benzeri tablo dediğimiz çoklu organ yetmezliğine kadar giden ağır durumlar da 10 yaş üstünde sık görülmektedir.

ÇOCUKLARDA COVİD-19 NEDEN DAHA AZ GÖRÜNÜYOR:

1. Çocukların doğal bağışıklık sistemleri güçlü. Bu sistem annenin gebeliği ile başlayan ve doğuma kadar devam eden süreçte bebeğe plasenta yoluyla aktarılan birçok koruyucu antikor ile oluşmakta.
2. Anne sütü çocukları COVİD-19 enfeksiyonundan korur: Anne sütü biyoaktif bir içeriktir. Bu biyoaktif içerikte İmmunglobulinler, hücreler (makrofaj, T hc, kök hücreler, lenfositler),  vitaminler (A, B1, B2, B6, B12 ve D vit), anne sütü mikrobiyomu (anne sütünden geçen yararlı mikroorganizmalar ve probiyotikler), anne sütü içindeki canlı hücreler (antibakteriel, antiviral, antiprotozoal, antikanser özellikte),  kök hücreleri bağışıklık sisteminin gelişmesini ve savunmasını arttırmada aktif rol oynamaktadır.  Aynı zamanda  anne sütünden geçen mikro-RNA da bağışıklık sisteminin gelişmesini sağlar.
3. COVİD-19 için risk oluşturan komorbid hastalıklar çocuklarda daha az görülür. Diyabet, kalp ve damar hastalıkları, kronik akciğer hastalıkları, hipertansiyon gibi hastalıklar çocuklarda erişkinlerden daha az görülmektedir.
4. ACE2 reseptör sayıları erişkinlerden azdır. Coronavirüsün vücuda giriş için kullandığı ACE2 reseptörlerinin az sayıda olması çocukları koruyan en önemli faktörlerdendir.
5. Çocukların sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmeleri COVİD-19 dan korunmalarına neden olur. Çok fazla virüse maruz kalmak ve sonrasında oluşturdukları koruyucu faktörler sayesinde çocukların bağışıklık sistemi daha iyi cevap vermektedir.
6. Çocukluk döneminde yapılan aşılar COVİD-19 enfeksiyonundan çocuklarımızı korurlar.  Çocukluk döneminde yapılan yoğun aşılama programı ile onların bağışıklık sistemi eğitilir ve yeni gelecek enfeksiyonlara karşı korunmayı öğrenirler. COVİD-19 da bu enfeksiyonlardan biridir. Özellikle BCG ve kızamık aşısı olan kişilerin COVİD-19 enfeksiyonunu daha az geçirdikleri görülmüştür.
7. Çocukların düzenli ve uzun süre uyumaları onları COVİD-19 dan koruyor. Uykuda salınan melatonin hormonunun antioksidan ve bağışıklığı güçlendirici etkisi vardır. Çocuklar erişkinlerden daha uzun süre uyudukları için yüksek melatonin hormonları onları COVİD-19 dan korur.

ÇOCUĞUNUZUN COVİD-19 ENFEKSİYONU GEÇİRDİĞİNİ NASIL  ANLARSINIZ?

Sağlıklı tüm çocuklar kış döneminde 7-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Bu enfeksiyonlar özellikle de RSV ve influenza vb COVİD-19 gibi damlacık yoluyla geçer. Hepsinde ortak belirti burun akıntısı, halsizlik, ateş ve öksürüktür. Peki hangi durumlarda çocuğumuzda COVİD-19 dan şüphelenmeliyiz?

Bu sorulara cevabınız EVET ise çocuğunuzu hızlıca bir doktora götürmelisiniz.

1. Çocuğunuzun COVİD-19 geçiren biri ile teması var mı?
2. Çocuğunuzun ateşi ve öksürüğü 5 günden fazla mı sürdü?
3. Koku ve tat alamama bulguları eşlik ediyor mu?
4. Çocuğunuzda hızlıca gelişen solunum güçlüğü tablosu var mı?

Her ne kadar enfeksiyonu daha az ve hafif geçirseler de çocuklarımızın yaşam rutinlerinin değişmesi onları en az COVİD-19 enfeksiyonu kadar etkiledi. Eskisi gibi parklarda arkadaşları ile oynayamıyor, akrabaları ile görüşemiyor, okula gidemiyor ve evden eğitim almaya çalışıyorlar. Bu yeni yaşam biçimi çocuklarda psikolojik sorunları, eğitim sorunlarını, obeziteyi, gelişim sorunlarını ve çocuk istismarını arttırdı.

Çocukları Pandeminin Etkilerinden Korumanın 10 Yolu

1. Çocukların stresini arttıracak haberleri onların yanında izlemeyin. Ölüm, felaket vb ürkütücü kelimeleri kullanmamaya dikkat edin. Çocuklarınızı televizyon veya sosyal medyadaki abartılı veya korkutucu haber ve yorumlara maruz kalmaktan koruyun. Onlara sosyal medyada duydukları her şeyin doğru olmadığı anlatın.
2. Onların kaygılarını azaltmanın ilk adım bilgilendirmektir. Sorularını yanıtsız bırakmayın, geçiştirmeyin. Bilmiyorsanız dürüstçe söyleyin ve birlikte doğru bilgiyi araştırıp bulun
3. Çocuklarınızla birlikte plan yapın ve çocukların da planlama aşamasında katılım sağlayın. Bu onların kendilerini daha yetkin hissetmelerini sağlar.
4. Evden çalışmak zorunda kalan ebeveyn iseniz, çocuklarınıza gün boyunca zaman ayıramayacağınız için, günü iyi bir şekilde planlayarak onlara vakit ayırmaya çalışın.
5. Yemek, yatma zamanı, çalışma ve egzersiz için rutinleri oluşturun ve bunlara uyun.
6. Çocukların sınıf arkadaşlarıyla, öğretmenleriyle, akrabalarla iletişim kurmalarını, dijital olanaklar kullanılarak görüntülü konuşmalar yapmalarını sağlamaya çalışın. Onların güvende olduklarını görmek çocuklarınıza iyi gelecektir.
7. Çocuklarınızı dengeli besleyin. Bağışıklık sistemlerinin daha güçlü olması ve obeziteden korunmak için anne yemekleri dediğimiz tencere yemekleri ve taze sebze meyveye daha çok sofranızda yer açın.
8. Kısıtlamalar nedeniyle yeterli güneş ışığı alamayan çocuklarınızın D vitamini ihtiyacını desteklemek için çocuk doktorunuzdan destek alın.
9. Çocukları enerjilerini harcamaları için spora yönlendirin veya evde birlikte yapabileceğiniz sportif aktiviteler yaratın.
10.  Hatta evdeki rutin işlerde çocuklarınızdan yardım isteyin. Rutinler çocukların hayatlarının normalleşmesine ve kendilerini güvende hissetmeye yardımcı olur.

Çocuklarımıza güzel ve sağlıklı bir dünya bırakmanın en önemli yolunun yaşadığımız ekosistemi korumak olduğunu hatırlatır en kısa sürede eski güzel yaşantımıza dönmek dileğiyle hepinize çocuksu günler dilerim….

cici doktorum diyor ki…

Covid ve pandemi bizlere neler öğretti?
El yıkamanın ne kadar önemli olduğunu,
Maskenin şart olduğunu,
Geleneksel alışkanlıklarımızın yani kolonyanın önemini,
Nefes alabilmenin değerini,
Büyüklerimizi ziyaretin değerini,
Covid’e 2 ve daha fazla yakalanabileceğini,
Son mutasyonlarla çocukların da etkilenmeye başladığını…