Ah bir Konuşsa

Çocuk büyütürken aileleri en çok endişelendiren durumlardan biri de çocukların geç konuşmasıdır. Onca zaman bin bir zahmetle geçen bir dönemin ardından “anne” “baba” diye seslenmesi beklemekten doğal hiçbir şey yok aslında..

İletişim becerileri  henüz anne karnında başlar  ve bebeğin dünyaya gelmesi ile birlikte alıcı ve ifade edici becerileri günden güne artar.

Her çocuğun dil gelişimi kendine özeldir.

Tabi ki her çocuğun gelişimi kendine özeldir ve bu şekilde değerlendirilmelidir. Bu genel bilgiler ailelerin, hangi aşamada işlerin ters gitmiş olabileceğini ya da bir uzmandan görüş almaları gerektiğini anlamaları için yardımcı ölçütlerdir. 

Dil gelişimi gelişimsel basamaklar içerisinde en karmaşık ve belki de diğer gelişim alanları ile en yakın ilişkide olan alandır. Yani çocuğun bilişsel kapasitesi, sosyal becerileri, ince/kaba motor gelişimi gibi farklı alanlarda gösterdiği gelişim aslında dil alanında da nasıl bir süreç yaşanacağına dair fikir verebilmektedir. Özellikle farklı bir gelişim alanında ortaya çıkan sorunlar ya da halihazırda var olan sendromik hastalıklar, otizm, işitme kaybı vb. dil ile yakından ilişkili durumlarda ortaya çıkacak dil ve konuşma sorunları öngörülebilirdir. Eğer çocuğun gelişimini etkileyen bir tanısı var ise dil ve konuşma becerileri açısından yaşaması muhtemel sorunlar erken dönemde belirlenmeli ve vakit kaybetmeden desteklenmelidir. Eğer bilinen bir tanı yok ise de durum sadece bir dil gecikmesi mi? Yoksa buzdağının görünen yüzümü bunu anlamak için yine detaylı değerlendirmeler yapılmalıdır.

Çocuğa doğru zamanda doğru desteği vermek istiyorsak:

• Sorun var mı vakit kaybetmeden tespit edilmeli
• Halihazırda tanılanmış bir durum var ise, bu durumun dil becerileri üzerindeki olası etkileri bilinmeli ve sorun büyümeden desteklenmelidir.

Son sözüm, anne baba olarak çocuğunuzun gelişimine dair bir endişeniz var ise bunun yerinde bir endişe olma ihtimali aksine göre her zaman güçlüdür. Uzman görüşü almaktan, danışmaktan hiçbir zaman çekinmeyin. Varolan bir sorunun geç tespit edilmesi işleri her zaman daha zor hale getirmektedir. “babası da geç konuştu” “abisi de böyleydi” “komşumuzun oğlu 5 yaşında konuşmuş” gibi durumlar doğru da olsa, sizi teselli de etse, aksi olması durumunda geç kalınması süreci zorlaştırmaktadır.

Sevgiyle, sohbetle…

İrem Konakçı Yenice

Odyoloji, Ses ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı

Aylara Göre Dil Gelişimi Nasıl Olur?

0-3 ay çocuklarda dil gelişimi:

Yüksek seslerde irkilir.

Biri konuşurken sessizleşir ya da gülümser.

Sesinizi tanıyıp ağlamayı keser.

Sesin yükselmesi ya da azalmasına bağlı olarak emme hareketinin değişir.

Zevk aldığı durumlarda ses çıkarır.

Farklı ihtiyaçları için farklı şekilde ağlar.

Sizi gördüğünde gülümser.

4-6 ay çocuklarda dil gelişimi:

Gözlerini sesin geldiği yöne çevirir.

Ses tonunuzdaki değişimlere tepki verir.

Sesli oyuncaklar ilgisini çeker.

Müzik dikkatini çeker.

Babbling (mırıldanma) sesleri /p/, /b/ , /m/ gibi konuşma seslerini çıkarır.

Kıkırdar, güler.

Heyecanlandığını ve hoşnutsuz olduğunu sesle belli eder.

Sizinle oynarken ya da yalnız kaldığında agular (gurgling).

7 ay – 1 yaş çocuklarda dil gelişimi:

“cee” benzeri oyunlarla eğlenir.

Sesin geldiği yöne bakar.

Konuştuğunuzda dinler.

Sık kullanılan belli kelimeleri tanır.

Uzun ve kısa seslerle mırıldanır ( babbling).

Dikkat çekmek için ağlama seslerinin dışında sesler ya da konuşma seslerini kullanır.

İletişim için jestleri kullanır.

Farklı konuşma seslerini taklit eder.

Bir yaş civarı çok anlaşılır olmasa da “baba”, “dede” gibi konuşma seslerini çıkarır.

1 yaş – 2 yaş çocuklarda dil gelişimi:

Sorulduğunda birkaç organını gösterebilir.

Basit yönergeleri ve soruları anlar ( ayakkabıların nerede? Bebeği öp vb.).

Kısa hikayeleri, şarkıları ve ritimleri dinler.

Kitapta adı söylenen şeyi gösterir.

Her ay yeni kelimeler söyler.

Tek ya da iki kelimeden oluşan sorular sorar.

İki kelimeyi yan yana getirip kullanır.

Kelimelerin başında bir çok ünsüz sesi kullanmaya başlar.

2 yaş – 3 yaş çocuklarda dil gelişimi:

“Büyük- küçük”, “yukarı-aşağı” gibi kavramları anlar.

Ardı ardına iki yönergeyi takip eder ( kitabı yerden al ve masanın üstüne koy).

Daha uzun sürelerde hikaye dinlemekten keyif alır.

Hemen hemen bildiği her şey için kullandığı bir kelime vardır.

2-3 kelimelik cümleler kurar.

/k/, /g/, /f/, /t/, /d/ ve /n/ seslerini kullanır.

Konuşması yakın çevresi tarafından genellikle anlaşılır.

Genellikle nesnelerden bahsederken ya da onunla ilgili bir şey sorduğunda o nesnenin adını kullanır.

3 yaş- 4 yaş çocuklarda dil gelişimi:

Başka bir odadan seslendiğinizde duyar.

Televizyon ve radyoyu diğer aile bireyleri ile aynı ses şiddetinde dinler.

Kim, ne, nerede, neden gibi basit soruları yanıtlar.

Okulda ya da arkadaşıyla yaşadığı basit olayları anlatır.

Aile dışındaki bireyler de genellikle konuşmasını anlar.

4 ya da daha fazla kelimeden oluşan cümleler kurar.

Genellikle heceleri ya da kelimeleri tekrarlamadan konuşur.

4 yaş – 5 yaş çocuklarda dil gelişimi:

Basit hikayeleri dinler ve o hikayeyle ilgili sorulan soruları yanıtlar.

Okulda ve evde söylenen çoğu şeyi duyar ve anlar.

Detay anlatan konuşmalar yapar ( “ büyük şapka benim”).

Başlığına uygun hikaye anlatır.

Diğer çocuklarla ve yetişkinlerle kolay iletişim kurar.

Kafiyeli kelimeler söyler.

Ritmik sayar.

Ailenin diğer fertleri ile aynı gramer kurallarını kullanır.