Çocuk Gelişiminde Oyun ve Oyuncağın Önemi

Oyun sağlıklı bireylerin gelişiminde oldukça önemlidir. Çocuğun isteyerek ve hoşlanarak içinde yer aldığı fiziksel, bilişsel, dilsel, duygusal ve sosyal gelişiminin temeli olan oyun, çocuk için etkin bir öğrenme süreci olmasının yanı sıra çocuğun kendini ifade etmesine olanak sağladığı için oldukça önemlidir. Çocuk oyun aracılığıyla duygusal yönden rahatlar ve çevresindeki bireylerle ilişkilerinde kendisine düşen rolü oynayarak kişilik gelişimini sürdürür. Özellikle iletişime kapalı olan çocuklarda oyun, çocuğun ruhsal durumunu ortaya koymakta önemlidir. Dolayısıyla oyun tekdüze bir eylem olarak görülmemelidir.

Oyunun Çocuk Üzerindeki Etkileri

• Empati duygusunu geliştirilmesine yardımcı olur.
• Yoğun enerji ve dikkat yönlendirilerek oynandığında çocuk gerçek yaşama atıfta bulunan sahneler ya da hayali oyun sahneleri yaratır. Bu da anne baba veya sosyal çevresi ile ilgili kaygılarını oyun içinde çözüme kavuşturarak rahatlamasına olanak tanır. 
• Özgüvenin gelişimine katkı sağlar.
• Bir sosyalleşme aracı olarak gerçek hayata uyum becerisi geliştirir.
• Aktif katılım gerektirdiğinden çocuğun oyun içinde kendini tanıması ve kişiliğinin oluşmasına yardımcı olur.
• Hoşgörü, kabullenme gibi duygularının oluşum ve gelişimine etki eder.
• Hayal gücünün gelişimine sağlanan katkının yanında üretim ve yaratıcılığın da gelişmesine fırsat verir.
• Kuralların varlığı ve onlara uymanın gerekliliği için bir gerçek hayata hazırlık parkuru görevi görür.
• Yetişkin hayatında sıklıkla kullanılacak problem çözme becerilerin oluşumunun başlangıcıdır.
• Uzlaşma, kendini ifade etme, araştırma, risk alma, alışkanlıklar geliştirme gibi davranışların edinimini kolaylaştırır.
• Öğrenilen şeylerin organize edilmesi gerekeceğinden bilişsel becerilerin gelişimini sağlar.
• Yeteneklerin keşfedilmesi ve daha sonra geliştirilerek beceri haline dönüştürülmesine yardım eder.
• Karar verme ve verilen kararların gerektirdiği sonuçların kabul edilmesi konusunda çocuk için bireysel hayata hazırlık görevi görür.
• Sorumluluk duygusunun, kendilik değerinin, bilinçlenmenin artmasını sağlar.
• Tekrarlar yoluyla öğrenme ve beceri gelişimi konusunda kolaylık sağlar. 
• Tercih yapma ve belli kurallar içerisinde de rekabet edebilme alışkanlıkları geliştirir.
• Kendini tanıma, paylaşma, doğaçlama, hareket edebilme, dış dünya ile daha fazla iletişime geçme gibi birçok konuda oyunun önemi yadsınamaz bir gerçektir.

 Oyun hayaller ve gerçekler dünyasında bir köprüdür. 

Çocuk oyun aracılığıyla bu iki dünya arasında anlamlı bir bağ kurar. Bilinmezlerle dolu çevresini oyunun süzgecinden geçirerek kendisi için anlaşılır duruma getirir. Dilinin yetersiz kaldığı yerde oyunun dilini kullanır. Anlaşılmaz ve karışık olayları oyun içinde elle tutulur duruma getirerek kendince anlamlı sonuçlara varır.

Yaşlara Göre Oyunda Görülen Değişim ve Gelişim

Çocuk merak ve faaliyette bulunma gereksinimi ile oyun oynamaya başlar. Bu deneme araştırma girişimlerini rahatlıkla yürütebileceği ortamın ve oyuncakların sağlanması önemlidir. Seçilen oyuncak çocukta merak uyandırmalı, kas gelişimini desteklemeli, girişimciliği ve düş gücünü arttırmalıdır.  Daha da önemlisi çocuğu problem çözmeye yönlendirmelidir.

1-2 yaş arası çocuklar: Tek başına oynar ve oynayan çocukları seyrederler. Oyun açısından tek başına etkinlik dönemi olan bu yaş döneminde çevrelerindeki oyun malzemeleri ile baş başa kalmayı tercih ederler.

2-3 yaş arası çocuklar: Yan yana kendi oyuncakları ile oynarlar ve zaman zaman oyuncaklarını paylaşırlar. Paralel oyun dediğimiz bu dönemde çocuklar aynı oyuncakları paylaşmalarına ve yan yana oynamalarına rağmen oyun faaliyetlerini bağımsız ve tek başına sürdürürler.

3-4 yaş arası çocuklar: Hikayeleştirme ve hayal gücü ön plandadır. Dramatik ya da yaratıcı oyun dönemi dediğimiz bu yaş aralığında evcilik, doktorculuk gibi oyunlar başlar.

4-5 yaş arası çocuklar: İş birliğine dayalı oyunlar oynayan bu yaş grubu çocuklar zaman zaman birbirlerinin fikirlerinden yararlandıkları gibi, oyuncak alışverişinde de bulunurlar. Kurdukları oyunlarda bir arada organize olarak belli bir amaca ulaşmaktan hoşlanırlar.

5-6 yaş arası çocuklar: Bu yaş çocuklar kurallı oyunlar oynamaya başlamıştır. Futbol gibi kuralları belirli olan oyunlar ya da kuralları kendilerinin oluşturdukları oyunlar oynamaktan zevk alırlar.

Okul çağı çocuklar: Çocuğun ilk okula başlamasıyla oyun ilgilerinde bazı değişiklikler görülür. Bu dönemde mümkün olduğunca becerilerini ortaya çıkaracak basketbol, bisiklet, paten, satranç gibi oyunları ve oyun materyallerini; daha sonraki yaşlarda da sinema, tiyatro ve spor yapma gibi yetişkin aktivitelerini tercih ederler. 

Görülüyor ki, her yaşta oyun oynamak çocuk gelişiminin anahtarıdır. Oyun aynı zamanda çocuğa kendine ait bir dünya yaratırken, ebeveyninde bu dünyaya katılmasını sağlar. Bir arada oyun oynayan anne baba ve çocuk arasında, oyun ve oyuncak aracılığıyla bir iletişim kurulur. Kurulan bu ilişki ile ebeveyn çocuğunu iyi tanır, çocuğunun oyuncakları ve oyun materyalleri aracılığıyla yansıttığı kaygıları, üzüntüleri ve sevinçlerinin neler olduğunu öğrenir. Çocuk ise oyun sayesinde ailesiyle sağlıklı bir ilişki yaşamaya başlar ve onlara daha çok güven duyar ve yakınlaşır.     

Cicidoktorum Diyor ki!

Oyun
çocuğunuzun gelişimi için gereken en önemli aktivitedir.