0-4 Yaştaki Çocuklarla Cinsel Sağlıkla İlgili Konuşalım mı?

Sevgili anne babalar cinsel sağlık insanın fiziksel ve psikolojik iyilik halinin bir parçasıdır. Çocuklarımızın eğitimi sağlığı ve mutluluğu için sürekli okuyor, hekimleri, psikologları ve çocuk gelişim uzmanlarını ilgiyle takip ediyoruz. Ancak söz konusu cinsel organlar ve cinsel sağlık gibi dünyada ve ülkemizde halen tabu olarak kabul edilen konular olunca sağlıklı ve güvenilir bilgiye ulaşmak daha zor oluyor. 

UNESCO, UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü’nün ortak katkılarıyla yayınlanan “Uluslararası Cinsellik Eğitimi Kılavuzları” tam da bizim gibi kafası soru işaretleriyle dolu sağlık profesyonelleri ve anne babalara kanıta dayalı, pratik güvenli ve sürdürülebilir bilgiler sunuyor. Biz de Türkiye’de bir ilke imza atarak bu kılavuzları Türkçe’ ye çevirdik. Yaş gruplarına göre çocuğumuzun ihtiyacı güvenliği ve gelişim basamakları göz önünde tutularak hazırlanan bu çalışma bilimin ışığında , zihni önyargılardan ve hurafelerden arınmış, hoşgörülü, sorgulayıcı, farkındalığı yüksek, fiziksel ve ruhsal açıdan sağlıklı ve gençler yetiştirebilmek için bir basamak olabilir. 

Temel hedefimiz çocuğun önce öz saygısının gelişmesini ve pozitif beden algısının güçlenmesini desteklemek; böylece diğer insanlara karşı saygılı ve hoşgörülü bir tutum geliştirmesini, haklarını ve sınırları öğrenmesini, güvenli ilişkiler oluşturmasını desteklemektir. 

Öncelikle 0-4 yaştaki çocuğumuzla neler konuşabiliriz ve bunların olası faydaları nelerdir buna bir göz atalım. 

İnsan Vücudu ve gelişimi hakkında vermemiz gereken bilgiler: 

● -Bedenin bütün bölümleri ve bunların işlevleri 

● -Farklı bedenler ve cinsiyet farklılıkları 

● -Vücut temizliği. 

● -Kendi bedenim ve başkasının bedeni ayrımı. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Vücut bölümlerinin ve organlarının isimlerini söyleyebilir. 

● Vücudun her bölgesini yıkamak gibi kendi temizliğini yapabilir. 

● Bedensel farklılıkları tanıyabilir 

● İhtiyaç ve isteklerini dile getirebilir. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Olumlu beden algısı, benlik algısı gelişir, özgüven oluşur. 

● Farklılıklara saygı gösterir. 

● Kendi bedeninin değerini bilir 

● Cinsiyet eşitliğine saygı gösterir.

● Sağlıklı temas ve bağlanma sayesinde iyilik hali, yakınlık ve güven duygularının değerini anlar. 

Doğurganlık ve çoğalma ile ilgili vermemiz gereken bilgiler: 

● Gebelik, doğum ve bebekler 

● Bebekler nereden gelir? Basit temel bilgiler. 

● Bir aile oluşturmanın farklı yolları (Örneğin evlat edinme) 

● Bazı insanların çocuğu vardır bazılarının yoktur bu normaldir. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Üreme ve doğurganlık hakkında doğru sözcükleri kullanarak konuşabilmesine yardımcı oluruz. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Bir ailenin çocuğu olmanın farklı yolları olabileceğini kabul eder. 

Cinsellikle ilgili vermemiz gereken bilgiler: 

● Kendi bedenine dokunduğunda iyi hissetmesi ve zevk almasının normal olduğu. (Erken çocukluk mastürbasyonu.) 

● Kendi vücudunu ve cinsel organlarını keşfetmesi. 

● Fiziksel yakınlıktan hoşlanmanın herkesin hayatının normal bir parçası olduğu gerçeği. 

● Sevecenlik ve fiziksel yakınlığın sevgi ve ilgi göstergesi olabileceği. Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Cinsel kimlikler hakkında bilgi sahibi olur. 

● Kendi vücudu ile ilgili hoş ve hoş olmayan duygular hakkında konuşmayı öğrenir. ● Kendi ihtiyaçlarını isteklerini ve sınırlarını ifade etmeyi öğrenir. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Kendi bedeni ve vücut fonksiyonları ile ilgili pozitif bir tutum kazanır ( Olumlu beden algısı) 

● Başkalarına saygı gösterir. 

● Kendi bedeni ve başkalarının bedenleri ile ilgili merakı oluşur. 

Duygular ile ilgili vermemiz gereken bilgiler: 

● Sevginin farklı türleri. 

● İyi ve kötü hissettiren durumlar. (Evet ve Hayır) 

● Hisleri anlatan kelimeler.

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Empati yapmayı ve bunu göstermeyi öğrenir. 

● Evet / hayır diyebilir. 

● Duygularını, isteklerini ve ihtiyaçlarını ifade ederek iletişim kurabilir. Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Duygularını birçok farklı yolla gösterebileceğini anlar. 

● Kendi cinsiyet ve cinselliği ile ilgili olumlu duygular besleyebilir (Kız olmak iyidir. /Erkek olmak iyidir.) 

● Hisleri ile ilgili deneyimleri ve bunları ifade etmesinin doğru olduğunu anlar. (Böyle hissetmen doğal.) 

(Farklı durumlarda farklı şeyler hissedebilirsin) 

İlişkiler ve yaşam tarzları ile ilgili vermemiz gereken bilgiler : 

● İlişkinin farklı şekilleri. 

● Farklı aile ilişkileri. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Ailesi ve ilişkileri hakkında konuşabilir. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Bu sayede çocuk bağlanmayı deneyimler, bu temelde yakınlık ve güven duyguları geliştirir. 

● Farklı hayat tarzlarını karşı olumlu tutum sergiler. 

● İlişkilerin çeşitlilik gösterebileceğinin farkında olur. 

Sağlık, cinsellik ve iyilik hali ile ilgili vermemiz gereken bilgiler : 

● Kendi bedeni ile ilgili iyi ve kötü deneyimler. 

(Seni ne iyi hissettiriyor? Bedenini dinle.) 

● Bu deneyim ya da duygu iyi değilse buna devam etmek zorunda değilsin. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

İçgüdülerine güvenmeyi öğrenir. 

Üç adım modeline uygulamayı öğrenir ve uygular: 

(” Hayır de , uzaklaş, güvendiğin biriyle konuş.”) 

İyilik haliyle ilgili duygular kazanır. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

Kendi bedenine değer verir. 

Yardım istemenin normal olduğunun farkına varır. 

Cinsellik ve haklar ile ilgili vermemiz gereken bilgiler :

● Güvenlik ve korunma hakkı. 

● Erişkinlerin çocukların güvenliğini sağlamaktan sorumlu olduğu. ● Cinsellikle ilgili soru sorma hakkı 

● Cinsel kimlikleri keşfetme hakkI 

● Merak etme, bedeni ve çıplaklığı keşfetme hakkı. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● “Evet” ve “hayır” diyebilir. 

● İletişim becerileri gelişir. 

● İhtiyaç ve isteklerini ifade edebilir. 

● İyi ve kötü sırları birbirinden ayırabilir. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Böylece çocuk kendi haklarını bilir bu da özgüveninin oluşmasını sağlar. ● “Bedenim bana aittir” tutumunu benimser. 

● Kendi kararlarını alabileceği hissini benimser. 

Cinselliğin sosyal ve kültürel belirleyicileri (değerler/normlar) ile ilgili vermemiz gereken bilgiler : 

● Sosyal kurallar ve kültürel normlar /değerler. 

● Cinsiyet rolleri. 

● Çeşitli insanlarla korunması gereken sosyal mesafe. 

● Yaşın cinsellik üzerine etkisini ve yaşa göre uygun görülen davranışlar. ● Çıplaklıkla ilgili normlar. 

Böylece çocuğa kazandıracağımız beceriler: 

● Kişisel alanda ve toplum içinde sergileyebileceği davranışların farkını bilir. ● Toplumsal kurallara ve kültürel normlara saygı gösterir. 

● Ortama (bağlama) uygun davranış sergileyebilir. 

Bu sayede çocuğun geliştirebileceği tutumlar: 

● Kendi bedenine ve başkalarının bedenlerine saygı gösterir. 

● Özel alan , yakınlık ve mahremiyet ile ilgili sosyal kuralları kabul eder. ● Başkalarından gelen “evet” veya “hayır” cevabına saygı gösterir. 

4-6 yaş grubunda öneriler için takipte kalın!

Cici doktorum diyor ki!

Çocuklara mahremiyet eğitimi vermenin ilk adımı küçük yaşta cinsellik eğitimidir.