İyot ve Sağlığımız

İyot, insan sağlığı ve gelişimi için gerekli önemli elementlerden biridir. Doğada iyot, deniz suyunda, biyosferde ve atmosferde yoğunlaşabilir. Değişik kayaç türlerinde ve toprakta bulunabilir. En fazla iyot içeriği deniz suyunda bulunur. Bir insan günlük iyot ihtiyacının %90’ı gıdalardan,%10’u içme suyundan karşılar. 

Günlük iyot ihtiyacı ne kadardır?

 0-59 aylık çocuklarda; 90 mikrogram, 

6-12 yaş arasında; 120 mikrogram, 

Genç erişkin ve erişkinlerde 50 mikrogram, 

Hamile ve emzirenlerde; 250 mikrogramdır.

Dünyada 1 milyar insan iyot eksikliği riski altındadır. 

Ancak dünya nüfusunun yaklaşık %15’i iyot eksikliği bölgelerinde yaşamakta olup, %4-5’i iyot eksikliği bozukluklarından etkilenmiş durumdadır. Yani dünyada yaklaşık bir milyar insan IDD (Iodine Deficiency Disorders) riski altındadır, 300 milyon insanda guatr vardır ve yaklaşık 3 milyon insan kretendir. Asya, Afrika ve Latin Amerika Ülkeleri iyot eksikliği bölgeleri olarak görülmekle beraber Türkiye dâhil pek çok Avrupa ülkesinde iyot eksikliği önemli bir sağlık problemi olarak devam etmektedir.

İyot hangi gıdalarda var?

Deniz ürünlerine en yüksek oranda olmakla birlikte, et, yumurta, süt ve tahıllar da iyottan zengindir. Gıdalarla alınan iyotun yaklaşık %50’si mide ve bağırsaktan emilir. Vücutta özellikle tiroit bezinde, kemik ve deride yoğun olarak iyot bulunur. Sadece tiroit bezi iyodu kullanarak hormon sentezi yapabilir. 

İyot eksikliği hangi durumlarda meydana gelir?

*Diyetle yeterli iyot alınmaması, 

*Bağırsaktan emiliminin yetersiz olması, 

*Emzirme dönemi, 

*Antitiroid ilaçlarla tedavi, 

*Aşırı terleme gibi durumlarda vücutta iyot eksikliği gelişebilmektedir. 

İyot eksikliği “IDD” nedir?

İyot eksikliği insanlarda farklı klinik tablolar meydana getirebilmektedir. Eskiden sadece guatr oluşturduğu düşünülürken IDD terminolojisi iyot eksikliğinin farklı klinik yansımalarını tanımlamaktadır. Bu hastalıkların bazıları ağır iyot eksikliğinde oluşurken diğerleri hafif veya hafif orta eksikliklerde ortaya çıkmaktadır. Bunlar arasında en önemlisi entelektüel etkileşim ve okul başarısızlığıdır.

IDD hangi yaş gruplarında, hangi sorunlara neden olur? 

• Annelerde; doğurganlıkta azalma, preeklampsi, doğum sonrası artmış kanama riski,
• Fetüs (anne karnında bebek) üzerinde; erken ve geç düşükler, ölü doğum, düşük doğum ağırlığı, doğumsal anomaliler, mikrosefali, kretenizm (nörolojik ve zihinsel yetersizlik) ,
• Çocukluk döneminde; guatr, hipotiroidi, bağışıklık yetersizliği, fiziki gelişim yetersizliği, mental fonksiyon yetersizliği, okul başarısızlığı,
• Erişkinlerde; guatr, hipotiroidizm, mental fonksiyon bozulması, fiziksel performansta yetersizlik, tiroid kanseri oranında 10 kat artış görülebilmektedir.

İyot eksikliğinden korunmanın yolu nedir?

İyot eksikliğinden kaynaklanabilecek hastalıklardan korunmak için, kişilerin günlük en az 150 mikrogram iyot alması sağlanmalıdır. En yaygın korunma sofra tuzlarının iyotlanması şeklindedir. Soframızda hangi tuzu ne kadar kullandığımızın ve aile bireylerimizin iyot ihtiyacının farkında olmalı ve tüketimimizi bu doğrultuda planlamalıyız. Ancak unutmamalıyız ki, tiroit fonksiyonu bozuk olanlar, tiroit fonksiyonu düzenleyici ilaç kullananlar takip ve tedavilerini yapan hekim kontrolünde iyot alımlarını planlamalıdır. İyot fazlalığı toplumda zehirli guatr olarak bilinen hayatı tehdit eden problemlerin sebebi olabilmektedir.

Cici doktorum diyor ki…

Patatesin, özellikle fırınlanarak kabuklarıyla tüketildiği zaman iyot açısından oldukça zengin bir besin olduğunu biliyor musunuz?